Engelliye Bir İhmal de BDDK'dan

Engelli bireylerin, bankalarla yürüttüğü işlemlerde, yaşadığı sıkıntıları gidermek adına BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) bir yönetmelik çıkarmıştı.

Bu yönetmeliğin amacı, bankacılık hizmetlerinin engelli müşterilerin erişim ve kullanımına uygun hale getirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemekti.

Bu sıkıntılar, kimi zaman ATM’lerin erişilemez oluşundan kaynaklı; kimi zaman müşteri hizmetlerine ulaşımla ilgili ve hatta müşterisi olmaya çalışılan bankaların hesap açma, kredi kartı verme aşamasında yarattıkları sorunlar olarak kendini gösteriyor. İşte bu yönetmelik ile bu sorunlara çözümler getirilmeye çalışılmıştı.

18.06.2016 tarih ve 29746 sayılı Resmi Gazete' de yayınlanan "Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik"ten bahsediyorum.

2016 yılında yayınlanan, 2017 yılında yürürlüğe giren ve 2018 yılına kadar bankalardan eksiklerini tamamlamaları istenen yönetmelikten çok detaya girmeden birkaç örnek vereceğim.

Yönetmelikte zikredilen konu, engellinin bankaya erişim kolaylıkları. Her ne kadar dar kapsamlı olsa da iyi niyet taşıdığını başta söylemem lazım.

 İlk aşamada, yönetmelikle getirilen düzenlemelerden faydalanabilmek için, % 40 veya daha üzeri engelli olduğunuza dair raporunuzun aslını veya banka tarafından onaylanacak bir suretini, müşterisi olduğumuz ya da hizmet almak istediğimiz bankaya vermemiz gerekmektedir. Ancak bu işlemi yaptıktan sonra, yönetmelik kapsamında engelli kabul edilecek ve hizmetlerden yararlanabileceğiniz belirtilmiş.

Yine yönetmelikte, bankalarca, engelli müşterilerinin erişiminin sağlanabilmesi için; mümkün olan durumlarda(!) yazı puntolarının büyük olması, tabelalarda yeşil ve kırmızı renklerin aynı anda kullanılmaması, şube girişleri ve zeminlerinde kabartma işaretlerinin ve yönlendiricilerin kullanılması hususlarına dikkat edilmesi gerektiği belirtilmekte.

Ancak BDDK, ne yapmak istediğini anlamadığım mantık ve zihniyetiyle bankalar için bir zorunluluk getirmemiş, tavsiye etmiş;  çünkü yönetmelikte, “mümkün olan durumlarda” denilmiş. Bu şu anlama geliyor ki; banka bu yönetmeliğe aykırı davrandığı zaman, “evet hüküm var ama benim bu düzenlemeyi yapmam mümkün değil” dediği zaman, herhangi bir yaptırıma maruz kalmayacak. Oysaki aynı tavsiyesi bizler de bireysel olarak yapabilirdik.

Dolayısıyla, bu madde bankanın insafına bırakılarak bankalara yaparsanız sevaba girersiniz denmiş oluyor.

Hemen karamsarlığa kapılmayın dostlar, görme engelliler için getirilen güzel bir madde var. Görme engelli, müşterisi olduğu bankadan talep etmesi halinde, hesap özetleri, kredi ya da banka kartlarına ait şifre bilgilerini, Braille baskı ile göndermek zorunda kalacaklar. Bunun için zorunda kalacaklar diyorum, çünkü burada “mümkün olduğu takdirde” ifadesi geçmiyor.

İşitme engelli arkadaşlarımız için de bankalarca, teknik araçlarla, işaret dili kullanılarak; kullanılan tip sözleşmelerin videoları yapılarak; internet sitelerinde yayınlanması istenmiş.

 Şimdi can alıcı madde;

ATM’lerin önüne, tekerlekli sandalyenin yaklaşabilmesi için, yeterli manevra alanının konulması, klavye altında yeterli boş alanın bulundurulması, tabi mümkünse(!), olamıyorsa yan yaklaşmaları için gerekli alan bırakılması gerekiyor. Hizmet vermekte oldukları her 100 ATM’den 2 tanesini bu hale getirmiş olmaları da yeterli görülmüş. Görme engelliler için ise, ATM’lerin sesli menülerle kullanılabilirliğinin sağlanması; bu iş için, kulaklık girişi ya da ahize benzeri sabit bir parçanın bulundurulması gerektiği söylenmiş. Bu hizmetin, bankaların tüm ATM’lerinde sağlanması gerekiyor.

Bir maddemizde ise, şubelerde işitme engelliler için, işaret dili bilen personel bulundurulması ya da bilen personel yoksa, uzaktan video bağlantısı ile, hizmetlerin işaret dili ile anlatılması için, gerekli çalışmaların yapılması istenilmiş.

Yönetmelik ile getirilen düzenlemelerin bazıları bunlar. Ancak, bu düzenlemelerin birçoğu imkanlar elverdiği takdirde uygulanabilecek şeklinde tanımlanmış.

Dolayısıyla aslında iş, birçok maddede bankanın sosyal sorumluluk ilkelerini ne kadar önemsediğine terk edilmiş. Zorunluluk olan ve olmayan maddeler içinde 1 yıllık bir uyum süreci verilmiş.

İşin özünde, ne kadar engelli sivil toplum örgütlerinden görüş alınarak hazırlandığı meçhul bu yönetmelikle bir soruna çözüm getirilmeye çalışılmış. Bunu olumlu bir adım olarak görmek lazım.

Asıl problem, yazılan kanun ve yönetmeliklerde değil. Kanun koyucu eksikleriyle de olsa bir adım atıyor, bir kolaylık sağlıyor. Ancak konuyu takiple yükümlü kılınan BDDK’nın, burada tam anlamıyla görevi ihmal suçu işleyip işlemediğini sizlerin takdirine bırakıyorum.

Şöyle ki sevgili dostlar, 2018 yılında tamamlanması gereken düzenlemeleri, girip çıktığınız banka şubelerine bir de engelli gözüyle bakın lütfen hangi şube, hangi ATM bu düzenlemeleri yerine getirmiş.

Söylemde kalmasın birileri BDDK'ya görevini hatırlatsın ümidiyle, hangi bankaların bu yönetmelikteki düzenlemeleri yaptığını, varsa yapmayanlara, bir yaptırım uygulanıp, uygulanmadığını bizzat yazılı olarak sordum.

Cevap mı?

Ya onu da unuttular ya da beni muhatap almadılar, beklemeye devam.

Kalın sağlıcakla.