Danimarka Eğitim Sistemi ve Okullar (1)

Sevgili Okurlarım,

Bu yazımda sizlere 32 yıl öğretmenlik ve bunun 24 yılını yönetici olarak çalıştığım, emekli olup halen ikamet etmekte olduğum  Danimarka, Danimarka eğitim sistemi  ve okullar hakkında bilgi vereceğim.

Danimarka eğitim sistemi bazı eleştiriler olsa da genelde iyidir. Öğretmenleri beceriklidir. Sihirli bir eğitim sistemi yoktur ama oturmuş bir sistem vardır. Son yıllarda sık sık sistem değişse de, bu değişiklik -diğer konularda olduğu gibi- uzun bir bilgilendirme ve tartışmaların sonunda ortak bir nokta bulunarak  bütün partilerin ve sendikaların işbirliği ile ortak kararlar alınarak hayata geçirilmektedir. Eğitim sistemi özet olarak iyi bir vatandaş yetiştirmektedir. Devlet, çocukların yetişmesi için büyük paralar harcıyor.Vatandaşlar okulun ve eğitimin önemini biliyor ve çocuklarını en güzel şekilde yetiştirmek için çaba sarfediyor.

Taş yerinde ağırdır elbette. Her ülkenin kendine göre yasaları ve sistemi vardır, aynı sistem bir başka ülkede işlemez. Türk eğitim sisteminin de güzel tarafları var ama öğrenci sayısının çokluğu, ikili öğretim vb. sebeplerle istenilen verim alınamıyor. Şunu da biliyoruz ki, “Hikmet mü’minin kaybolmuş malıdır, nerede bulursa alır.” Her iki ülke arasında bazı kıyaslamalar ve tatlı sitemler  yaparak sistemin daha iyi anlaşılacağını umuyorum.

Vefakar, fedakar,  canını dişine takarak çalışan,  yerine göre ihtiyacı olan  öğrencilerine ekonomik yardımda bulunarak onların iyi bir eğitim almasına katkıda bulunan öğretmenlerimize selam olsun.

DANİMARKA

Başkent :                      Kopenhag

Nüfusu :                       5 milyon 800 bin.

Yüzölçümü :                43.000 kilometrekare

Kişi başı milli gelir :   55.000 dolar

Danimarka 1973'ten beri Avrupa Birliği üyesidir.

Danimarka resmî adı Danimarka Krallığı.

Grönland ve Faroe Adaları da Danimarka'ya aittir. İzlanda ise 1944'e dek Danimarka'nın egemenliği altında kalmıştı.

Meclis: 179 üyeli, üyelik süresi  dört yıl.

Danimarka İstatistiklerine göre, Danimarka'da yaşayanların % 87’i Danimarkalı soyundandır ki, bu da Danimarka nüfusunun 5 milyonuna tekabül eder. Geriye kalan % 13’si komşu ülkelerden veya ağırlıklı olarak Türkiye, Pakistan, Eski Yugoslavya, Irak, Suriye, Filistin, Fas, Bosna ve başka ülkelerden  olan göçmenler tarafından oluşturulmaktadır. Danca ülkenin resmî dilidir.

Din: Danimarka Anayasası'nda devletin dini belirtilmektedir. Nüfusun % 77’si Danimarka Ulusal Kilisesi'nin Danimarka Anayasası tarafından belirlenmiş olan Lutheryan mezhebindendir.

Danimarka nüfusunun %5'i Müslümandır. Müslümanlar Danimarka'nın ikinci büyük dini topluluğunu oluştururlar.

Danimarka Eğitim Sistemi

Amaçları :

• Amaç: Özgür düşünce ve yeteneklerin gelişmesidir.
• Öğrencilere, liberal eğitimin   yapısına uygun bir eğitim verilir ve liberal eğitimin devamını sağlamak için çalışmalar yapılır.
• Öğrencilere, ahlaki değerler kazandırılır.
• Öğrencilere, Hristiyanlık değerleri öğretilir.
• İlköğretimde öğrencilerin 14 yaşına kadar Hristiyanlık bilgisi dersi alma zorunludur. Şayet veli istemezse okul müdürünün kararına göre öğrenci dersten muaf tutulabilir. Başka bir dinden olan öğrencinin   velisi yazılı olarak okula müracaat edip çocuğunun Hristiyanlık bilgisi dersinden  muafiyetini isteyebilir. Liselerde de seçmeli olarak Hristiyanlık bilgisi dersi verilir.
• Öğrencilere;
• Ailesine sevgi ve bağlılık,  yurttaşlık ve vatan sevgisi, diğer insanlara sevgi ve saygı   öğretilir.
• Arkadaşlarının   ve  başkalarının his ve duygularına, fikirlerine  saygılı    olma ve anlayışlı olma  öğretilir.
• Özellikle İskandinav halkına yakınlık duyguları kazandırılır.

• Üniversite eğitiminin temellerinin sağlam olması için çalışmalar yapılır.
• Öğrencilere; toplumun bir üyesi olmalarının önemini kavratacak bilgiler verilir ve projeler yapılır.
• Çocuklara, insan hayatının  önemi kavratılır.
• Gençlerin okula devamını sağlamak için  aileleri ile sıkı işbirliği yapılır. Devamsızlık yapmamaları için tedbirler alınır. 2019’da alınan bir kararla; mazeretsiz olarak yüzde 15  devamsızlık yapan öğrencilerin velilerine ödenen çocuk parası kesilir.
• Okul süresi 6-16 yaş arası bir yılı okul öncesi olmak üzere toplam 10 yıldır ve Halk Okulu olarak isimlendirilir. İlköğretim 10 yıllık kesintisiz bir süreyi kapsar. Buradan mezun olanlar lise ve dengi okullara devam ederler.

• Okullar yılda  200 iş günü eğitim-öğretim  yapar.

• Türkiye’de 180 gün. Neden acaba? Halbuki bizim eğitime daha çok ihtiyacımız var… Zaten 5-10 gün de kar yağışı ve bayramlara eklenir 170 gün olur. Yani 8-9 yılda okula devam süresi 1 yıl eksik oluyor. Bu ara ne zaman ve nasıl kapanacak...?

• Yaz tatili öğrenciler için 6 hafta, öğretmenler için 5 haftadır.

• Türkiye’de tatil niye fazla, çok mu yoruluyorlar veya çalışmaya mı ihtiyaç yok acaba? Yaz tatilinin uzunluğu çocukların unutmasına sebep oluyor.

• Okullar her belediye kendisi karar verse de genelde Ağustos’un 2.haftasında okullar açılır ve Haziranın’ın son haftasında kapanır.

• Yaklaşık her iki ayda bir haftalık tatil vardır.
• Danimarka’da ara tatiller, hem öğrenciler hem aileler için çok önemlidir. Tatillerini iyi değerlendirirler, önceden planlar yaparak Danimarka içi veya Danimarka dışı tatil yaparlar. Ekimin ikinci haftasında,  ayrıca noel’den bir gün önceden başlamak üzere  yılbaşının ertesi gününe kadar tatil vardır. İkinci dönemde şubat ayının ikinci haftasında ve Paskalya tatili olarak yine  bir hafta tatil vardır.
• Yani biraz bizim bayram tatillerine benziyor, ama tatil hava durumuna veya konjoktüre göre  ne uzar ne kısalır.

Yapılan çalışmalara göre Türkiye de ağır ağır bu sisteme hazırlanıyor, öğrenci ve öğretmenlerin tatilleri azalacak… Çünkü uzun yaz tatilinde öğrenciler okuldan soğuyorlar ve bildiklerini unutuyorlar.

• Okul öğretmenleri aileler ve  öğrencilerle   yılda en az üç defa  toplantı   yapar.

Toplantılar, okulun ilk haftasında bilgilendirme toplantısı, Kasım ve Nisan ayında öğrencilerin durumu hakkında görüş alışverişi yapılarak öğrencinin durumu ele alınır.

• Okul aile birliği etkilidir. Bazı etkinlikleri öğretmenlerle beraber işbirliği yaparak gerçekleştirirler.

• İlköğretimde öğrenci sayısı: 720.000 Türkiye’de:  18 milyon
• Öğretmen sayısı:  50.000        Türkiye’de: 1 milyon 70 bin.
• Danimarkada okula gitme mecburiyeti yoktur ama eğitim alma mecburiyeti vardır. Aile  -az sayıda da olsa- çocuğuna evde okul seviyesinde ders verebilirse ve müfettiş kontrolünde müfettiş onaylarsa evde çocuklarını eğitebilir
• Okula  6  yaşında başlanılır. Eğer çocuk 60 ayı doldurduysa ve fiziksel gelişimi yeterliyse okul müdürünün kararıyla başlayabilir.

• Öğrencilere; ders kitapları ve defterler ücretsiz olarak verilir. Öğrenciler, ders kitaplarının düzgün kullanılmasına özen gösterir. Kitabı kaybeder veya yıpratırsa bedelini öder. Böylelikle aynı  kitap 8-10 yıl hatta daha fazla diğer öğrenciler kitabı kullanırlar.

• Türkiye’deki gibi pırıl pırıl kitaplar çöpe atılmaz. Acaba Türkiye daha mı zengin?..  Kitaplara yapılan bu israf kaç tane okul ve derslik yaptırır ve ikili eğitimden kurtarır acaba?..

• Danimarka’da tam ücret almak için haftalık çalışma saati 37 saattir. İşçi, memur, amir… hepsi yılda 1690 saat çalışır. Öğretmenler de her çalışan gibi tam ücret için yılda 1.690 saat çalışır. Hepsi çalıştığı kadar ücret alır. Tam çalışan ve tam maaş alan bir öğretmen haftada 28-30 saat  derse girmek zorunda. 37 saata tamamlanması için evde derse hazırlanma ve toplantı saatleri eklenerek 37 saat tamamlanır. Öğretmenlerin pek çoğu tam saat çalışmazlar ve ona göre maaş alırlar. Diğer çalışanlar gibi, öğretmenler de çalıştığı ders saati oranı kadar iş sözleşmesi yaparlar (yani yüzde 30, 50, 70 veya yüzde yüz) ve ona göre ücretlerini  alırlar.

• Türkiye’de işçi, memur ve öğretmenlerin çalışma saatleri neden çok farklı acaba? Birkaç bilene sordum beni tatmin eden cevap vermediler… Bizdeki gibi işe ilk girişte yüzde yüz yani tam maaş alma yoktur. Bu sistem yalnız öğretmenlikte değil bütün iş kollarında  böyledir. Ne kadar iş ise o kadar maaş alırsın.

Devamı gelecek yazımızda