Yeni bir tanım: Helikopter Ebeveynlik
Zaman zaman her anne baba kendini çocuk yetiştirme konusunda sorgular. Şu soru vardır kafasında mükemmel anne baba mıyım? Eksiklerim var mı? Çocuğuma yetiyor muyum? Tüm ebeveynler zaman zaman böyle bir vicdan muhasebesi yapar. Nerden mi biliyorum kendimden. Son zamanlarda ebeveynlik konularında sıkça duyduğumuz bir tabir var. Helikopter ebeveynlik.
1969 yılında; Psikoterapist Haim Ginott’un ortaya attığı bir kavram olan “Helikopter Ebeveynlik”; küçük bir çocuk danışanının annesini bu şekilde tanımlaması sonucu ortaya çıkmış ve bazı ebeveyn özelliklerini tanımlamıştır. Helikopter ebeveynlik; çocuklarıyla aşırı derecede ilgili olan, çocuk odaklı yaşayan, çocuğu için planlar yapan, çocuklarına fazlaca yardım eden, onlar yerine program yapan, yöneten ve müdahale eden ve mükemmeliyetçi olan anne babanın tutumlarını ifade eden kavramdır. Ebeveynlerin çocuklarını sürekli kontrol etme, tüm eylemlerine aşırı katılım gösterme ve çocukları adına karar verme tutumları helikopter ebeveynlik olarak tanımlanmıştır.
Adından da anlaşılacağı gibi Helikopter Ebeveynlik çağımızın büyük bir sorunudur. Yaşam şartları, eğitim politikaları, sınav sistemleri, son zamanlarda yaşananlar ve gelecek kaygısı gibi faktörler; çocukları için aşırı derecede endişe eden kontrolcü, mükemmeliyetçi ve müdahaleci aile bireylerinin ortaya çıkması ile neticelenebilmektedir. Çocuklarından yüksek başarı bekleyen, sürekli çocuklarının etrafında pervane olan ebeveyn tutumudur. Peki hangi özellikler varsa helikopter aile diyebiliriz. İşte o özellikler
- Çocukların etrafında pervane olma ve çocuğu için sürekli kaygılı olma,
- Her zaman çocuklarından bahsetme ve bahsedemeden duramama,
- Çocuğun sıkılmasından korkma ve sürekli çocuğun her anını etkinliklerle doldurmaya çalışma,
- Çocuğun yapabileceği tüm sorumluluklarını çocuğun yerine yapma,
- Çocuğun gerek okulda gerekse tüm sosyal yaşamında çocuğun yaşadığı durum ve problemleri, çocuğun yerine çözme,
- Karnı veya başı ağrıyan çocuğunun yerine; “Karnımız ağrıyor, midemiz bulanıyor, bugün çok ateşlendik” gibi çocukla birlikte sağlık sorunu yaşıyormuşçasına yorumlar yapma,
- Sürekli başarı odaklı çocuk yetiştirmek isteme ve çocuğun her anına müdahale etme
- Çok fazla kontrolcü, mükemmeliyetçi ve çocuğun her anına her karesine nüfuz etme.
Bu özellikleri değerlendirdiğimizde aşırılıklar dikkat çekiyor. Her şeyin kararında yapılması makbuldür. Cenap Şahabettin’ in de dediği gibi Aşırılık hiçbir yolda doğru değildir: Işığın bile fazlası gözü kör eder. (Cenap Şahabettin).
Bir sonraki yazımda da helikopter ebeveynlerin çocuklarında gözlenen özellikler ve görülebilecek sorunlardan bahsedeceğim.
Sağlıcakla kalın…
