Koltuk Rezervasyonu

Ergonomik biçimde oturmayı kolaylaştırması, kolların dayanması için tasarlanan bu sebeple kol kelimesiyle ilişkilendirilerek kullanılagelen “koltuk” hemen her evde, araçta ve iş yerinde bulunmasına karşılık makam rezervasyonu olarak zihinlerde daha fazla yer işgal etmektedir.

“Kayırma, destek” şeklinde himayeyi simgelemesinin yanında “yüksek mevki ve makamı” ifade etmesi çalışma konusu olarak belirlenmiştir. Bunların haricinde mobilya, fiziki durum, kültürel ritüel, inşaat, denizcilik, doğal yaşam alanı gibi birbiriyle yakın ve uzak olduğu kadar olumlu ya da olumsuz ifadelerde kullanılabilmektedir.

14 Mayıs 1950 seçimleriyle iktidara gelen Adnan Menderes’in ilk icraatlarından birisi de Devlet Operası’nda Millî Şef tarafından uygulanmakta olan özel koltuk rezervasyonunu kaldırmak olur. Bu durum fiziki aracın görüntüsüne müdahale edilmesinden öte bir anlam taşımaktadır. Zira pasif bir eylem, sanat cephesinde aktif faaliyet paydaşlığı ile işbirliğini kaçınılmaz kılmaktadır

Kitle iletişiminde sesli yayın yapan tek araç radyoda Türk musikisinin nispeti de düşüktü. İktidarının henüz ikinci ayında Türk musikisi yayını beşte bir oranından daha fazla artırıldı. Süreç on yıl boyunca başarıyla yönetilip, geliştirildi. Radyo yayıncılığında Tasavvuf Musikisinin bütün formlarına yer verildi.

Geleneksel musikinin doğrudan ya da dolaylı himayesine özen gösterildiği görüldü. Elbette geleneksel musiki sadece Türk Sanat Müziğinden oluşmuyor zengin bir Türk Halk Müziği kültürü de bulunuyordu. Her iki tür Türk Müziğinin radyoda yayını artırıldı. Bahsi geçen kitle iletişim aracı, ajanslar yanı sıra halkın eğlence aracına dönüştü.

On yıllık süreç radyodaki müzik yayınlarıyla da sınırlı değildi. Türk sineması Halıcı Kız (Yönetmen: Muhsin Ertuğrul, 1953) filmiyle önce renklendi ardında film müzikleri ile sinema salonları şenlendi. Filmlerdeki kalite artışı sektöre büyük bir canlılık getirdi. Batıda bilhassa Hollywood’da dünyayı tesiri altına alan film sektörüne farklı bakış açılarıyla katkı sağlayan Türk sinema yönetmenleri, geleneksel müzikten yararlanıp kendilerinden çok önceleri başlayan özgün film müziğinin oluşması sürecini genişlettiler. Mısır filmlerinin yaygınlaştırdığı müzik karşısında Anadolu insanının talepleri doğrultusunda alternatifler üretildi.

1952 yılında Askerî Müze Mehterhanesi yeniden açıldı. 1957 yılında Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’na dönüştürüldü. Üsküdar Musiki Cemiyeti yeniden aktif hale getirilip, yeni musiki dernekleri faaliyete geçirildi.

Türk Musikisinin usta isimleri zirveye tırmanırken onlara Alaeddin Yavaşça ve Zeki Müren gibi gençler de iştirak eder. Klasik Koro oluşturulur. Bu dönemin kitle iletişim araçları içerisinde radyonun Türk Musikisine dair kayıtları, kültürel hazinesi durumundaki taş plakları demokrasiye indirilen darbe sonrasında depolarda çürümeye terk edilirse de kültürel dalgalanma engellenemez.

Bahsedilen özel koltuk iktidar değişikliğiyle önce yan locaya alınmış, daha sonra da dönemin önde gelen bakanlarından Ahmet Tevfik İleri’nin tarafından tamamen kaldırılmıştır. Koltuk görüntüsü kitle iletişim araçları çerçevesinde sahnelerin, filmlerin ve dizilerin medya ürünü temsiliyetine aktarılmış, su akmış yolunu bulmuştur.