Konya, Karaman, Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Eskişehir gibi illerle, Emirdağ ve Sivrihisar gibi yörelerde sıkça tüketiliyor. Bir aş olmanın ötesinde kültürel bir değer olan arabaşıyı birçok il ve ilçe sahipleniyor.
Arabaşının adının kaynağı üzerine her ne kadar Araplarla ilgi kurulsa da doğru olanın “ara aşı”ndan ünsüz türemesiyle meydana geldiği yönündeki rivayetler daha kuvvetlidir. Zira mantıksal olarak da arabaşı, uzun kış gecelerinde akşam yemeğinden sonra yutulan bir yiyecek olduğu için bu ihtimal daha çok kabul görmektedir. İnsanlara güzellik katan ise arabaşının adı değil tadıdır. Onun tadında; sosyal barış, birlik beraberlik, dostluk, dayanışma vardır.
OLURSA TAVUKTAN BEN GELEMEM SOĞUKTAN
Üstüne tekerlemeler (Arabaşı olursa hindiden gelirim ikindiden, Arabaşı olursa tavşandan gelirim akşamdan, Arabaşı olursa tavuktan ben gelemem soğuktan) yazılan arabaşı her yörede farklı bir lezzet ve sunumla yapılıyor.
İşte yörelere göre arabaşı ve ayırt edici özellikleri:
KONYA-KARAMAN BÖLGESİ: Bir parmak kalınlığında dökülmüş hamurla kaplı sininin ortasına arabaşı çorbası konularak servis edilir. Suyu için tencereye sadeyağ (tereyağı) konulup eritilir.
Un ilave edilip pembeleşinceye kadar kavrulduktan sonra salça, biber ve altı bardak soğuk tavuksuyu eklenip kaynayıncaya kadar karıştırılır. Kaynayınca didiklenmiş tavuk etleri ve tuz ilave edilir. Hafif ateşte on beş dakika pişirilir.
YOZGAT YÖRESİ: Tescilli bir üründür. Yozgat Arabaşı yapımında kullanılan unun öz (gluten) değerinin oldukça yüksek olması gerekmektedir. Çorba için haşlanmış tavuklar didiklenir, bir tavada 1 su bardağı un yakmadan hafif rengi dönene kadar kavurulur ve su ile açılır.
Daha sonra yağ ve salça tencerede kavrulup tavuk suyu eklenir. Su ile açılan kavrulmuş un da ilave edip tel çırpıcı ile karıştırıyoruz. Didilmiş tavuklar eklenip çorba kıvamı alıncaya kadar kaynatılıyor.
SİVRİHİSAR ARABAŞISI: 2022 yılında coğrafi işaret tescili yapılan Sivrihisar arabaşısını diğer rakiplerinden ayıran en önemli özelliği suyunun salça ve un olmadan pişirilip servis edilmesidir. Sivrihisarlılar arabaşı hamurla yutulacağı için ayrıca suya un ilave etmez.
Yalın tavuk suyunun içerisine kurutulmuş biber (ekseriyetle suda kaynatılıp suya geçen acı kullanılarak), bol limon ve tavuk parçaları ilave edilir. Tercihe bağlı çok az salça atan da vardır. Ancak orijinali sade olandır.
