Konya’nın kalbindeki hançer: ŞÜKRAN MAHALLESİ -1-

 Şükran Mahallesinde yapılan kazı ve sondaj çalışmalarında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2863 sayılı Kanun Numarası gereğince tanımı yapılmış olan taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları tespit edildi. Şükran Mahallesindeki kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan kültür varlıklarının dışında çalışılan bölgenin sınırlarına yakın olan, günümüzde halen ayakta kalan diğer eserler de göz önüne alındığında mahalle ve çevresinin kültürel zenginliği ortaya çıkıyor. Kültürel miras olarak gelecek nesillere aktarılarak bölge, TOKİ kanalıyla yapılacak kentsel dönüşüm ile birlikte turizme kazandırılacak.

Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ertekin M. Doksanaltı ve Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç.Dr. Mustafa Çetinaslan’ın danışmanlığında yürütülen ve bu akademisyenlerin bilimsel raporlarıyla neticelenen çalışmalarda önemli tarihi bulgulara da rastlandı. BBN Haber Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Hüseyin Altay, bu rapordan bölgenin tarihi değeri ve kazılarda ortaya çıkarılan önemli bulguları derledi.

Kazı alanı ve çevresinde yapılan inceleme ve araştırma çalışmaları dijital ortama aktarılarak kayıt altına alınırken, söz konusu alanda uzun yıllar modern kent yerleşmesi kullanımına bağlı olarak modern bir dolgu tabakası oluştuğu vurgulandı. Raporda bu dolgu tabakasının yer yer 0,12 m’den 3,80 m’ye kadar kuzeyden güneye doğru yükselerek devam ettiğini buna bağlı olarak da yapılan kazı ve araştırmalar söz konusu alanda çıkabilecek olası taşınır ve taşınmaz kültür tabakalarının belirli bir seviyede çıkabileceğini gösterdiği işaret ediliyor. Bilimsel ekip tarafından Şükran Mahallesi’nde kentsel dönüşüm çerçevesinde alanda yer alan toplamda 16 Ada 45 Açmada araştırma ve incelemeler gerçekleştirildi.  4 adada ise üzerinde bulunan ve yıkımları gerçekleşmeyen yapılar nedeniyle herhangi bir kazı ve sondaj çalışması yapılamadı.

ŞÜKRAN MAHALLESİ

Selçuklu ve Karamanoğlu payitahtı olan Konya’nın tarihi mahalleri ağırlıklı olarak Meram İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Meram İlçesindeki mahalleler ise sur içi ve sur dışı olmak üzere iki bölüm içerisinde ele alınabilir. Bu tasnife göre Abdülaziz, Şekerfuruş, Şıhosman Rûmî, Gazialemşah, Kalecik, Kalecelp, Şükran ve Sep-havan mahalleri Meram ilçesinin sur içinde kalan tarihi mahalleleridir (Uz, 2007: 57). 2009 yılında Kürkçü, İhtiyareddin, Muhtar, Uluğbey, Kalecik, Kalecelp, Mücellit, Sephevan ve Karakurt mahallesinin bir bölümü Şükran Mahallesi adı altında tek bir mahalle olarak birleştirilmiştir.

KAZI ALANI İÇERİSİNDEKİ TARİHİ YAPILAR

Şükran Mahallesi Kentsel Dönüşüm projesi çerçevesinde kazı çalışmalarının gerçekleştirildiği alan içerisinde Hasbey Darül Huffaz, Erdemşah ve Mücellid mescitleri ile Şahin Ağa, Balıklı ve Olgun Sokak (Şükran Mahallesi) çeşmeleri yer almaktadır. Kazı çalışmalarının yapıldığı lokasyonda yer alan mimari yapılar, ortaya çıkan taşınmaz kültür varlıkları ile ilgili ipuçları vermektedir.

KAZI ALANI ÇEVRESİNDEKİ TARİHİ YAPILAR

Şükran Mahallesinde kazı çalışmalarının gerçekleştirildiği alanın hemen doğusunda Konya’nın bilinen tarihi dokularından Bedesten Çarşısı, batısında Sırçalı Medrese Mezar Anıtları Müzesi, güneybatısında Sahip Ata Külliyesi ve Vakıf Müzesi, Konya Arkeoloji Müzesi ve Konya Etnografya Müzesi yer almaktadır. Yakın çevrede ayrıca Kürkçü, Kalecik, Şükran ve İhtiyareddin mescitleri, İbni Bibi ve İhtiyareddin çeşmeleri ile çok sayıda sivil mimarlık anıtları yer almaktadır.

ŞÜKRAN MAHALLESİ JEORADAR ÇALIŞMALARI

Şükran Mahallesi sınırları içerisinde yer alan III. Derece Arkeolojik sit alanında Kentsel Dönüşüm Projesi için 2017 Yılının Eylül ayında yer radarı yöntemi (GPR) kullanıldı.

Yer radarı ölçüm çalışmalarının yapıldığı bölgede kentsel dönüşüm kapsamında tescilli ve korunması gereken yapılar dışında yıkımı yapılan binaların inşaat moloz ve yıkıntı atıkları mevcut durumda bulunuyordu. Çalışmanın uygulandığı bölge kendi içinde 30x30 metrelik kareler oluşturularak ölçüler alındı; bina, araç, elektrik trafosu vb. etkenlerin bulunduğu kısımlar ise ölçüm dışı bırakıldı. Jeoradar çalışmaları alanın ve zeminin ıslaklık ve nem durumu göz önünde bulundurularak değerlendirmeye alındı, yer radarı yöntemi uygulanırken yer yapı kesitleri oluşturuldu. Ölçüm çalışmaları yüzeyden 10 metre derinliğe kadar inceleme yapılarak yorumlandı. “Türbe” duvarlarının bulunduğu alan dışında herhangi bir arkeolojik kalıntı yansımalarına rastlanmamış olduğu belirtildi.

JEORADAR TARAMA ÇALIŞMALARI SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Arkeolojik kalıntılar-2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda tanımı yapılmış olan taşınmaz kültür varlığı dışında çalışma alanı içerisinde daha öncesinde var olan ve yıkımı yapılan binaların moloz etkilerinden kaynaklı yansımalar gözlemlendi. Bu yansımaların sağlaması yüksek anomalilerin gerçekleştiği 5 alanda deneme kazıları ile yapılmış ve anomalilerin sebeplerinin altyapı hatları ve yıkılmış olan binaların temel kalıntıları olduğu tespit edildi. Yapılan kazılar sonucunda, yüksek genlikli anomalilerin sebeplerinin altyapı hatları ve yıkılmış binalara ait temel kalıntıları olduğu görüldü.

Çalışma alanında yapılan yer radarı çalışması ve sonucunda elde edilen veriler deneme kazıları ile pekiştirildi, bu sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde arkeolojik bir kalıntı görülmedi. Fakat bölgenin genel durumu düşünüldüğünde ve yer radarı çalışmaları sonucunda yapılan değerlendirmeler devamlılık içeren yapılar için yapıldı.

ŞÜKRAN MAHALLESİ KAZI VE SONDAJ ÇALIŞMALARI

Şükran Mahallesi’nde III. Derece Arkeolojik Sit alanında Kentsel Dönüşüm Çalışmaları için Meram Belediyesi’nin talebi üzerine 30.11.2017 tarih ve 18394 sayılı yazısı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün 29.01.2018 tarih ve 82725 sayılı izin belgesi ile Konya Müze Müdürlüğü tarafından Kazı ve Sondaj Çalışmaları yapıldı. Kentsel Dönüşüm kapsamında yapılan Kazı ve sondaj çalışmaları 2017 yılında başlamış mevsim şartlarına göre ara verilerek 2018 yılında devam ettirilmiş 28.09.2018 tarihinde tamamlandı. Bilimsel ekip tarafından Şükran Mahallesi’nde kentsel dönüşüm çerçevesinde alanda yer alan toplamda 20 ada 45 açma sahasında araştırma ve incelemeler tamamlandı. 20 ada içerisinde bulunan 4 adada proje kapsamında yıkımı planlanan ancak yıkımlar gerçekleşmediği için halen varlığını sürdüren binalar sebebiyle herhangi bir kazı ve sondaj çalışması yapılmadı.

Yarın: Şükran Mahallesindeki kazılarda tespit edilen tarihi bulgular