Zazadın Hanı

Konya Selçuklu döneminde başkentlik yaptığı kadar önemli bir ticaret merkezi konumundaydı. Dolayısıyla Batı’dan Doğu’ya açılan yol güzergâhı üzerinde bulunmasıyla Konya il sınırları içerisine küçüklü büyüklü çok sayıda tarihi han, kervansaray bulunmaktadır.

Bu yapılar o dönemin konaklama yerleri olduğu kadar ticaretinde kalbi sayılan önemli kamusal yapılardır. Hiç şüphesiz bunlardan en önemlilerinden biride Konya-Aksaray yolu üzerinde 5 km içeride Tömek köyü sınırlarında kalan, tarihi kervan yolu güzergâhında bulunan ve son yıllarda çok fazla ziyaretçinin uğrak noktası haline gelmiş olan Zazadın Hanı’dır.

Zazadın Hanı’ın yapım tarihi ile ilgili olarak ise avlu ile kapalı mekânların bulunduğu bölümün taç kapılarında iki ayrı kitabe yer almaktadır; kapalı bölümünün taç kapısındaki sivri kemerli bir niş içine yerleştirilmiş beş satırlık Arapça kitâbeye göre, söz konusu bölümün Selçuklu Sultanı I. Alâeddîn Keykubad zamanında ve Köpek bin Muhammed tarafından 1235/1236 yılında bitirildiği, avlu taç kapısındaki dört satırlık Arapça kitâbede ise, avlunun, Selçuklu Sultanı II. Gıyâseddîn Keyhüsrev zamanında ve aynı kişi tarafından 1236/1237 yılında tamamlandığı anlaşılmaktadır. Her iki kitâbede de, Köpek bin Muhammed olarak zikredilen kişi, ünlü Selçuklu Emîri, aynı zamanda Emîr-i Şikâr, nakkaş ve mimar olduğu bilinen Sâdeddîn Köpek’tir. Hanın mimarının da kendisi olduğu düşünülmektedir.

Han doğu-batı yönünde dikdörtgen planlıdır. Avlu ve kapalı bölümü ile iki yapı kütlesi halinde inşa edilmiştir. Yapımı sırasında duvarlarında ise Roma ve Bizans dönemine ait çok sayıda devşirme malzeme kullanılmıştır. Zazadın Hanı sadece basit bir konaklama alanı olarak değil, aynı zamanda yazlık ve kışlık bölümlerinin bulunduğu, 24 oda, mescit, ambar, depo ve ahırların bulunduğu büyük bir yapı kompleksidir. Anadolu’nun en büyük hanlarından biri olma özelliğini göstermektedir. Selçuklu mimarisinin ve taş ustalığının da görüldüğü ender yapılardandır.