Bayram sonrası zam fırtınası: Elektrik, doğalgaz, akaryakıt, ulaşım, gıda

Ramazan Bayramı tatilini son anda 9 güne uzatarak zaman kazanmaya ve piyasalardaki paniği sakinleştirmeye yönelen iktidarın vatandaşa asıl sürprizi, bayramın hemen ertesinde peş peşe yürürlüğe girecek zam dalgası olacak.

Anka'dan Zülfikar Doğan'ın analizine göre döviz kurlarındaki ani yükselişin maliyetlere yansıması ve bütçe açığının iki ayda olağanüstü artış göstermesi açıkların daha fazla borçlanma ve zamlarla kapatılmasını gündeme getirdi. Bu doğrultuda Hazine ve Maliye Bakanlığı bayram ertesi Nisan-Mayıs-Haziran dönemi borçlanma projeksiyonunda gelecek 3 ayda 791, 2 milyar TL yeni borçlanmaya gidecek. Borç borçla ödenirken, ödenenden 100 milyar TL daha fazla yeni borçlanmaya gidiliyor.

İlk iki ayda 500 milyar liraya dayanan bütçe açığıyla borçlanma ihtiyacı artan hazine; nisanda 329,5 milyar TL, mayısta 174,9 milyar TL ve haziranda 286,8 milyar TL yeni borçlanma yapacak. Buna karşılık hazinenin üç ayda geri ödeyeceği borç tutarı 692,6 milyar TL. Dolayısıyla Hazine bir yandan vadesi gelen borcu ödemek için yeniden borçlanırken, aynı zamanda üç ayda geri ödeyeceği tutardan yaklaşık 100 milyar TL daha fazla yeni borçlanma gerçekleştirecek.

Hazine'nin borçlanma ihtiyacındaki artışa karşılık, 19 Mart siyasal-yargısal operasyonuyla para, döviz ve menkul kıymet piyasalarında yaşanan sert dalgalanmalarla açıklar ve kaynak ihtiyacı daha da arttı. Ancak 19 Mart operasyonlarının kurları ve faizleri yukarı çekmesiyle borçlanma maliyeti artan hazinenin kaynak ihtiyacı için ekonomi yönetiminin başvuracağı diğer yol ise kur ve faiz artışlarını kamu tarafından yönetilen-yönlendirilen mal ve hizmet fiyatlarına zam olarak yansıtmak olacak.

Dezenflasyon programı çerçevesinde uzun süredir elektrik ve doğalgaz fiyatlarını baskılayan ekonomi yönetiminin bu çabası 19 Mart operasyonuyla yaşanan sert dalgalanma, kur ve faiz artışlarıyla sürdürülemez hale geldi. Enerji Piyasaları Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (EPDK) özel üretim ve dağıtım şirketlerinin tarife artışı taleplerini gündemine aldığı ve 1 Nisan’dan geçerli olarak elektrik tüketim bedelinin en az yüzde 25 zamlanacağı belirtiliyor.

EPDK’nın yanı sıra doğalgaz dağıtım ve satışını üstlenen kamu kuruluşu Boru Hatlarıyla Taşımacılık A.Ş. (BOTAŞ) uzun süredir milyarlarca liralık "'görev zararı'" pahasına artırmadığı doğalgaz tüketim bedeli tarifesinde yüzde 25-30 dolayında artışa gitmeye hazırlanıyor.

Kur artışlarının elektrik ve doğalgaz tarifelerine yansıtılması yanında akaryakıt fiyatlarında da peş peşe zamların devreye girmesi söz konusu. Bayram ertesi açıklanması beklenen elektrik, doğalgaz, akaryakıt zamlarının zincirleme şekilde toplu ulaşım, taşımacılık, lojistik fiyatlarında zamlara, iğneden iğliğe, sebze-meyveden gıda fiyatlarına varana kadar diğer ürün, mal ve hizmet fiyatlarında artışları gündeme getirecek.

Nisan başından itibaren hızlanacak zam fırtınasının, nisan ayı enflasyonunu yukarı çekmesi yanında mayıs enflasyonuna da negatif yönde etki etmesi kaçınılmaz.

Gazete Pencere