Küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkileri sofralara yansıyor.
Nisan ayında zirai don ardından yaz ayları boyunca yaşanan kuraklık tarımsal üretimde rekolte ve düşüşlerini beraberinde getirdi.
HUBUBAT VE BAKLİYATTA BÜYÜK DÜŞÜŞ
Hububat ve bakliyat başta olmak üzere kuru gıda ürünlerinde ciddi kayıplar söz konusu. Birçok tarımsal üründe kuraklık ve ani iklim değişimleri nedeniyle yüzde 50’nin üzerinde verim kayıpları gerçekleşti.
İÇ ANADOLU'NUN STRATEJİK ÜRÜNLERDE DEĞRE KAYBI
Yaşanan kuraklıktan dolayı en büyük rekolte düşüşü Türkiye’nin stratejik bakliyat ürünlerinden nohut olarak kayıtlara geçti.
Türkiye’de nohut üretiminde önemli paya sahip Ankara, Çorum, Karaman, Kırşehir, Karaman, Konya ve Yozgat’ta önemli derecede verim ve kalite kaybı yaşandı. Geçen yıl dekar başına 200 kilograma kadar çıkan verim bazı bölgelerde bu yıl 10 kilograma kadar düştü.
EKİLEN TOHUMUN YARISI KADAR ÜRÜN ALINAMADI
Tarlaya attığı tohumun yarısı kadar ürün alamayan çiftçiler gelecek yıl içinde endişe ve tereddüt içindeler.
Geçen yıl yaklaşık 460 bin dekar alandan 575 bin ton nohut hasat eden nohut üreticisi tarlasını nadasa bırakmak taraftarı.
Üretici temsilcileri rekolte düşüşünün fiyatlara da yansımasının kaçınılmaz olduğunu söylüyorlar.
ÇOĞU ÇİFTÇİ TOHUMU BİLE GERİALAMADI
Kuraklık ve dolunun özellikle nohut rekoltesini ciddi şekilde vurduğunu kaydeden Ziraat Odası Başkanları, birçok tarlaya biçerdöverin girmediğini, giren yerlerde de dekardan 10-50 kilo arasında ürün alındığını söyledi. Çiftçinin önemli bir bölümünün ektiği tohumu dahi geri alamadığını belirten Toprak, bir üreticinin yaşadığı kaybı örnek vererek, “Bir çiftçimiz 400 dönüme 6 ton 900 kilo tohum attı, ancak sadece 3 ton ürün elde etti. Normal şartlarda en az 40 ton nohut alması gerekiyordu. Aradaki farkı siz hesap edin” ifadelerine yer veriyorlar.
LEBLEBİ FİYATI ARTACAK
Kuraklık nedeniyle iri taneli nohut üretiminin de düştüğünü aktaran çiftçiler, “Bitki gelişimini tamamlayamadı. Çakıldağa bindiğinde sam esti, sıcak bastırınca gelişim yarım kaldı. Bu yıl 920 kalibre nohut neredeyse hiç çıkmadı. Özellikle leblebici için gerekli iri taneli nohut bulmak çok zor olacak, bulan da pahalıya alacak” diye konuştu. Fiyatlara ilişkin de değerlendirmede bulunan Toprak, “Geçen yıl 30-35 TL aralığında satılan nohutta bu yıl 35-37 TL seviyeleri görülüyor. Fiyat nohudun milimine göre değişiyor” diyorlar
BORÇ ERTELEMESİ OLUR MU?
Konya başta olmak üzere iç anadolu nohut üreticileri bu yıl kuraklık ve doğal afetler nedeniyle ciddi kayıplar yaşadı. Geçen yıl dönüm başına 125–150 kilo ürün alınırken, bu sezon verim 30–40 kiloya kadar düştü. Çiftçilerin zorluklara rağmen üretimden vazgeçmeyeceğini vurguluyorlar.
“Bu tamamen doğal bir afet. Ancak devletimizin de çiftçinin sıkıntılarını hafifletmek için adım atması gerekir. Borçların faizsiz ertelenmesi ya da özel bir destek fonu gündeme gelmeli” diye konuştu. Çorum’un Türkiye’de nohut ve mercimek üretiminde önemli iller arasında yer aldığını belirten Özdemir, bu yıl sadece nohut değil, buğday, arpa, mercimek, ayçiçeği ve soğanda da ciddi sıkıntıların yaşandığını bildirdi. Verim kaybının yanında fiyatların üreticiyi tatmin etmediğini ifade eden Başkan, “Ton başına 13 bin 500 lira açıklandı, bu yılların en yüksek fiyatı ama ürün olmadığı için çiftçi faydalanamıyor. Ben 450 dönüm arazide 100 kiloyu bile geçemedim” dedi. Çiftçilerin yılgınlığa kapılmaması gerektiğini vurgulayan Başkan, “Ne olursa olsun üretmeye devam edeceğiz. Çünkü gıda en stratejik üründür. Nasıl savaşta silah önemliyse, barışta da gıda o kadar önemlidir” diyorlar.
“Bu yıl nohut tarlada kaldı”
Karaman’da son yıllarda kuraklık ve daha çok yaban domuzu istilasının nohut ekiminin önüne geçti. Geçmiş yıllarda 30-40 bin dekara kadar ekim yapıldığını vurgulayan Karaman Ziraat Odası Başkanı Mehmet Bayram, son yıllarda yaşanan kuraklık ve domuz istilasından ötürü ekim alanlarının 25 bin dekarın altına kadar gerilediğini söyledi. Bölge çiftçisinin nohuttan uzaklaştığını kaydeden Bayram, “Bu yıl nohut tarlada kaldı diyebiliriz. Nohut fiyatları 50- 80 TL arasında değişiyor fakat birçok çiftçimiz işçi masrafını bile çıkartamadığı için tarlasını sürmek durumunda kaldı” dedi.
“Verim 30-35 kilograma düştü”
Altınekin Ziraat Odası Başkanı Bekir Kağnıcıoğlu ise kuraklık ve donun etkisine dikkat çekerek, “Nohut bu yıl diğer ürünlerde olduğu gibi kuraklıktan nasibini aldı. Dekar başına 25-30 kilograma ancak çıktı ki bu çiftçimizin attığı tohuma denk. Yeterli yağış olmadığı için nohut eken çiftçilerimiz çok büyük zarar etti. Kuraklığın yanı sıra don felaketi sebebiyle de dane tutumu olmadı. Bu da verimin düşmesinde etkili oldu. Geçmiş yıllarda 200 kilograma kadar verim alınırken bu yıl 30-35 kilograma kadar düştü” dedi. Çiftçilerin önümüzdeki yıl nohut ekiminden vazgeçme ihtimalinin çok yüksek olduğunu vurgulayan Kağnıcıoğlu, “Nohut eken çiftçi önümüzdeki yıl yüzde 80 oranında azalacaktır. Nohut kıraç arazide ekildiği için arkasından buğday, arpa gibi ürünler de ekilemiyor. Bu sebeple çiftçilerimiz tarlalarını nadasa bırakmak durumunda kalacak. Çiftçimize mutlaka destek verilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
TARSİM yeniden yapılandırılmalı
Karatay Ziraat Odası Başkanı Rıfat Kavuneker de erken ekim yapılan yerlerde zirai donun, geç ekim yapılan yerlerde ise kuraklığın verim kayıplarında etkili olduğunu kaydetti. Çiftçilerin doğa kaynaklı zararlara karşı sigorta sisteminde de eksiklikler yaşadığına dikkat çeken Kavuneker, “Çiftçilerimiz kuraklık, doğal afet gibi doğadan gelen zararlarının karşılanması için TARSİM’in yeniden yapılandırılması gerekiyor. Çiftçilerimiz her yıl borçlanıyor, dertleniyor, bir gayretle bir sonraki yıla hazırlanıyor. Fakat zarar ettiğinde bu zararı kapsamlı şekilde karşılanmıyor. Bunun da önüne geçilmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de nohut üretimi son 15 yılda dalgalı seyretti
Türkiye’nin stratejik bakliyat ürünlerinden nohut, son 15 yılda ekim alanı ve üretimde önemli dalgalanmalar yaşadı. TÜİK verilerine göre 2010 yılında 446 bin hektar alanda 530 bin ton üretim yapılırken, 2018-2020 döneminde ekim alanlarının genişlemesiyle üretim 630 bin ton seviyesine ulaştı.
2010’ların ikinci yarısında nohut üretiminde yükseliş dikkat çekerken, 2018 yılında ekim alanları 514 bin hektara çıktı ve üretim rekor seviyeye ulaştı. Ancak 2021 yılında kuraklık ve iklim koşullarının etkisiyle üretim 475 bin tona, verim ise 97 kilograma kadar düştü.
Son üç yılda ise ekim alanları yaklaşık 460 bin hektar seviyesinde seyrederken, üretim 575-580 bin ton bandında gerçekleşti. Verimlilik ise 125-127 kilogram civarında sabit kaldı.
Fotoğfaf: Ekonomim
