Türkiye kalıcı yaz saati düzeninde artık onuncu yıla girdi.
Fakat tartışmalar halen devam ediyor. Özellikle kış döneminde iş yerleri ve okulların başlama saatlerine göre havanın geç aydınlanması başta sosyal medyada olmak üzere en şikayet çeken konuların başında geliyor.
BİR SEÇİM VAADİYDİ
Üstelik bu konunun üzerine bir siyasi düzlem de eklenmiş durumda. 14 Mayıs 2023 genel seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun vaatlerinden biri kalıcı yaz saati uygulamasına son verilmesiydi.
Türkiye 1973 yılından bu yana saatlerini ilkbahar geldiğinde bir saat ileri sonbahar geldiğinden ise bir saat geri alıyordu. Ta ki 2016’ya kadar.
BERAT ALBAYRAK'IN MİRASI
Dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak enerji ve elektrik tüketiminde tasarruf sağlanacağı önerisiyle yaz saatinin kalıcı olmasını önerdi. 7 Eylül 2016 tarihinde de Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye’de mevsimlik saat uygulamaları sona erdi ve yaz saati kalıcı hale getirildi.
Bu hikayenin ilginç kısmı ise Türkiye’nin mevsimlik saat uygulamasına geçiş için nedeni enerji tasarrufuyken bunu sona erdirme nedeninin de enerji tasarrufu olması.
TASARRUF SAĞLIYOR MU?
Enerji tasarrufu amacıyla saat düzenlemelerinin sağladığı ekonomik fayda, resmi kurum temsilcileri ve akademi başta olmak üzere önemli bir tartışma konusu. Saat uygulamalarının enerji tasarrufuna katkıları veya bireyler üzerinde psikolojik etkileri üzerine farklı görüşler içeren çalışmalar mevcut.
Hükümetin sabit saat uygulamasına geçiş kararında baz aldığı İTÜ Meteoroloji Mühendisliği bölümü akademisyenlerinin araştırmasında 2010-2016 yıllarında yaz saati ve kış saati uygulamalarına göre şehirlerin enerji tüketimleri başta olmak üzere sıcaklık, bağıl nem ve bulutluluk bileşenleri araştırıldı. Bileşenler arasında en fazla elektrik tüketimi etkili olduğu anlaşıldı.
Çalışmanın sonuç bölümünde ise bulutluluk verilerinin göz ardı edilmemesi gerektiği eklendi.
Cambridge Üniversitesi’nde akademisyenlik yapan Sinan Küfeoğlu ve arkadaşlarının yayınladığı ve aynı verilerin ele alındığı bir diğer araştırmada ise Türkiye’de yaz veya kış saati uygulamalarının elektrik tasarrufuna belirgin bir etkisinin olmadığı açıklandı.
Gün ışığından yararlanmanın elektrik dışında onlarca hatta yüzlerce değişkenin olduğu belirtilmişti. Saat uygulamalarının enerji tasarrufuna katkısı için daha fazla veriye ihtiyaç olduğu da eklenmişti. BBC Türkçe’nin konuyla ilgili video haberinde de Küfeoğlu benzer açıklamalarda bulunmuştu.
BİYOLOJİK SAAT VE KANSER RİSKİ
Kalıcı yaz saati uygulamasının insan sağlığı üzerindeki etkisi de tartışma konusu. 2017‘de Nobel Tıp ödülü alan bir çalışmaya göre, sirkadyen ritim de denilen biyolojik saatin DNA hasar ve tamirinde de etkili olduğu, kanser oluşma ve iyileşme mekanizmalarında da rol aldığı ortaya çıktı.
Raporda, "Yaz saati uygulamalarının insan sirkadyen ritimle uyumlu olmadığı bulgular arasındadır. Bu uygulamayı tüm yıla yaymanın halk sağlığını daha da olumsuz etkileyeceğini söylemenin oldukça güçlü bilimsel temelleri vardır" ifadelerine yer verilmişti.
KARANLIK KIŞLAR
Çin örneğinde ciddi saat farklarından ötürü ülkenin batı bölgeleri ve doğu bölgeleri çalışma saatleri açısından farklılık göstermekte. Uzmanlara göre de Türkiye’de de güneş saati ve ulusal saat arasında yüksek farklılıkların olduğu yerlerde çalışma ve okul saatlerinde dönemsel yapılacak değişiklikler gün ışığından yararlanmayı daha optimum hale getirebilir. Peki bu olaak mı? İktidarın kış saati uygulaması ısrarı sürüyor. Fotoğraf: İHA
