Çocuklar için oyun ve oyuncak

Anne-babalar çocuklarının beslenme, barınma, dinlenme gibi temel ihtiyaçlarını sağladıkları gibi, çocuk gelişimi için oyunun da çok önemli olduğunu bilmeliler. Ona göre çocuklarının oyun oynamaları için kendilerine düşenleri yapmalılar.

Çocuk, hayatına katkıda bulunabilecek birçok davranışı ve bilgiyi oyun yoluyla öğrenir. Oyun, çocuğun kendini ifade etmede, yeteneklerini keşfetmede, becerilerini geliştirmede, zihinsel, duygusal ve dil gelişimini sağlamada en etkili yöntemdir.

Çocuklar oyun oynayarak, hayal dünyalarıyla eğlenceli bir şekilde yaşadıkları bazı zorlukları yenerler. Çocuğa zaman ayırırken oyun içerisinde onu motive etmek önemlidir. Motive edilen çocuk oyun oynayarak özgüven kazanır, uyumlu olur, başarılı olur.

Günümüzde bazı çocuklar kafesteki kuş gibi apartmanlara sıkıştılar. Artık çocuklar çocukluğunu yaşayamıyor, doya doya koşup oynayabilecekleri ortamlar ve rahatça güvenebilecekleri arkadaşlar bulamıyorlar. Oyun, çocukların en sevdiği eğlencedir. Arkadaşlarıyla, akranlarıyla hoş zaman geçirirler, hayallerini gerçekleştirirler, doya doya eğlenirler.

ÇOCUK OYUNLA NE ÖĞRENİR?

Garry Landreth: “Kuşlar uçar, balıklar yüzer, çocuklar oynar.”

Oyun, çocuğun en doğal öğrenme ortamıdır, olmazsa olmazıdır. Oyun, çocuğun kişilik ve yeteneklerini geliştirmesine fırsat verir, aynı zamanda birçok anne-baba tarafından çocuğun kendisini oyaladığı eğlenceli saat olarak görülmektedir. Burada önemli olan nokta, çocuğun kendisini oyalama becerisini geliştirirken hem eğlenmesi hem de kendisini geliştirmesidir.

“Oynamayan tay, at olmaz” atasözünün ifade ettiği gibi çocuk oynadıkça öğrenir, gelişir, olgunlaşır. Çocuk oynadıkça yetenekleri gelişir, özgürleşir, becerisi artar. Çünkü oyun çocuğun en doğal öğrenme ortamıdır. Çocuklar oyun oynayarak önceden duyduklarını, gördüklerini, öğrendiklerini pekiştirmiş olurlar.

Çocuk, hayat için gerekli olan davranış, bilgi ve becerileri oyun içerisinde farkında olmadan kendiliğinden öğrenir. Oyun esnasında arkadaşlarını taklit ederek öğrenir. Çocuk oyun içinde çevresi ile sağlıklı iletişim kurmayı, sosyalleşmeyi uyum sağlamayı, hakkını savunmayı, başkalarına saygı göstermeyi, paylaşmayı öğrenir. Çocuğa doğrudan “Tuvaletten çıkmadan önce elini yıkaman gerekir.” demektense, oyun içerisinde oyuncak bebekler üzerinden çocuğa bu alışkanlıkları kazandırmak daha kolay olacaktır.

Oyunu çocuk eğitiminin bir parçası yapmak, çocuğun öğrenmekten zevk almasını sağlar. Oyunu boşa harcanan bir zaman olarak görmemek gerekir. Tam aksine çocuklar için kolay ve eğlenceli bir eğitim metodudur. Oyun aracılığıyla gelişen arkadaşlık ilişkileri ileride daha düzenli bir arkadaşlığa yol açar. Oyun çocuğun yaramaz ve saldırganlığını önlemede yardımcı olur.

OYUN VE OYUNCAKLAR EĞİTİCİ OLMALI

Çocuk, oyun aracılığı ile üzüntülerini, kaygılarını, korkularını dile getirir. Oyunlarında büyükleri, küçükleri taklit ederler. Annelerini, babalarını, öğretmenlerini, sevdiği ve sevmediği kimseleri taklit ederler. Bir küçük kız, annesinin kendisine veya kardeşine davrandığı gibi oyuncaklarına davranır ve konuşur. Bebeğini sallar, giydirip besler, yatağına yatırıp ninni söyler... Bebeğiyle annesinin kendisi ve kardeşiyle konuştuğu gibi konuşur. Oyuncaklarındaki elamanlarını sever, okşar, bağırır, kızar, cezalandırır, hediye alır...

Oyun çağındaki çocukların arkadaş olmaları çok kolaydır. Yeter ki oynayacak bir bir ortam olsun. Bir araya gelen iki çocuk daha birbirinin adını öğrenmeden oynamaya başlarlar. Oyun oynarken yapılarına göre ara sıra kavga yapsalar da az sonra bir şey olmamış gibi tekrar oynamaya başlarlar. Ne yazık ki bazı zaman aileler çocuk yüzünden kavga yaparlar ama çocuklar az sonra barışırlar ama aileleri aylarca hatta yıllarca küs kalırlar.

OYUNCAKLAR

Anne-babaların oyuncak seçimi konusunda hassas davranması kendileri ve çocukları açısından yararlı olacaktır. Oyuncak alırken oyuncağın, çocuğun el becerilerini, yaratıcılığını, düşünce ve hayal gücünü geliştirecek şekilde olması gerekir.

Danimarka’da çocuklar oyun ve oyuncak bakımından pek çok çocuktan daha şanslılar. Her köşede bir oyuncakçı dükkanı. Her taraf oyun parkı, evler, yuvalar, okullar oyuncaklarla eğitici oyuncaklarla dolu. Bildiğiniz gibi Danimarka Lego ile oyuncak dünyasında lider. Yıllık üretimi ve cirosu akıllara durgunluk verir. Danimarkalı çocuklar bu konuda çok şanslılar. Her çocuğun onlarca çeşit legoları vardır evlerinde, yuvalarında okullarında. Pazıllar yine öyle...

Danimarka’da aşağı yukarı her aile yüzlerce kilometre uzaktan Lego’nun bulunduğu merkeze giderler, orada çocuklarını gezdirirler, gerekirse orada bir iki gün tatil yaparak çocuklarını Legoland denilen eğlence ve oyun merkezine götürürler. Her çocuk ve aile için oraya gitmek adeta bir rüyadır.

Anne-babalar, çocuklarının başarısını takdir etmek için veya çocuklarına hayır diyemedikleri için çocuklarına gereğinden fazla oyuncak almaktalar. Hâlbuki önemli olan çocuğun ne kadar oyuncağa sahip olduğu değil, oyuncağın eğitici olması ve onunla ne kadar süre mutlu olması ve başkalarıyla paylaşmasıdır.

Aileler evdeki eşyalarımızdan, kağıttan, kartondan oyuncaklar yapabilirler. Kağıttan, kartondan yapılan uçaklar, gemiler, uçurtmalar, çamur, tahta vb. malzemelerden yapılan oyuncakları çocukların severek oynayabileceği oyuncaklar olabilir. Bu oyuncaklar çocuklarla beraber yapılırsa, çocuk ben yaptım diyerek daha da mutlu olur.

Fakat çok dikkat edilmesi gereken noktalardan birisi de çocuğu oyuncaya boğup, onunla ilgilenmemektir. Sık ve çok oyuncak almak doyumsuzluğa alıştırır. Ne versen doymaz ve mutsuz olur. Bu davranış çocuğun hem doyumsuz olmasına, hem de çocuğun yalnız kalmasına ve ileride çocuğun sizden soğumasına yol açar.

Günümüzde anne babalar çok meşgul oldukları için, bazı anne babalar, onlara pahalı oyuncaklar, tablet, telefon vb. alarak vermeleri gereken sevgilerini çocuklarına veremiyorlar. Ne yazık ki, satın aldıklarıyla görevlerini yapmış kabul edip kendilerini kandırmış oluyorlar. Hiçbir oyuncak çocuğun ailesiyle geçirebileceği bir zamanın yerini tutmaz.