Malum içinde bulunduğumuz ay Ramazan. Kur’an’ ın nazil olmaya başladığı KUR’AN’LA/VAHİYLE kadir kıymetinin arttığı bin aydan hayırlı kadir gecesinin olduğu ay Ramazan. Bu Ramazan’ı Kur’an’ı daha iyi okumak; anlamak için fırsat bilelim. Kuran okumak demek onu sadece seslendirmek demek değildir. Esas okumak; anlamak demektir.

Kur’an’ı baştan sona anlamıyla okuyup anlamak için gayret edelim. Allah Kur’an okumak için öncelikle İSTİAZE (Euzü) YAPMAMIZ GEREKTİĞİNİ SÖYLER (NAHL 16/ 98.AYET) şeytandan Allah’a sığınıp etin kemiğe tutunduğu gibi tutunup bırakmadan Allah’ a sığınmamız gerek. Abdestli/ Vudulu olmak Salat’ ın farzıdır. Abdestli olmak Kur’an okumanın olmazsa olmazı/ farzı değildir. Hoş her zaman abdestli olmak güzeldir de Kur’an okumanın farzı budur demek başka bir şeydir. Kuran okumak, anlamak zor değildir. Zuhruf suresi 43/ 2 ve 3. Ayetlerinde “Apaçık kitaba andolsun ki bu Kur’an’ı anlayıp kavrayasınız diye Arapça bir Kuran yaptık “der. KAMER suresinin dört ayetinde birden; Andolsun ki bu Kur’an’ ı düşünüp öğüt almanız için kolaylaştırdık, var mı düşünüp öğüt alan? (Kamer 54/ 17,22,32,40 Ayetler)

Kur’an okuyup doğru anlama usulleriyle ilgili birçok tavsiyeler, usuller öneriler var. Bu konuda çeşitli kitaplar var. M. YAŞAR SOYALAN’ ın “Kur’an meali okuma kılavuzu” kitabı. Kitap ismi vermek reklam olmaz diye düşündüm, konusunda belki de tek eser.

Tecrübelerimden faydasını gördüğüm birkaç öneriyi sizinle paylaşayım istedim. Kuran okuyup anlama esaslarından birisi Nisa 82. Ayette geç” Kuran’da TENAKUZ / ZITLIK YOKTUR.” Bir yerde helal dediğine başka yerde haram demez. Birçok yerde yok dediğine başka bir yerde var demez. Kuran okurken bu bütünlüğe dikkat edersek Kur’an’ı anlamamız, kavramamız daha kolay olur. Elçilerin kıssalarını okurken bütün elçilerin ve beraberinde onun getirdiği vahye teslim olan sahabelerinde bizler için Usvetün Hasene olduklarını unutmamalıyız. Ahzab 33/ 21. Ayet, Mümtehine 60/ 4 ve 6. Ayetler. Bu göz önünde bulundurulmalı.

Allah kulunu saptırmaz. Sapmak isteyenler, sapmayı dileyenler sapar. Allah kimsenin kalbini mühürlemez inkârda ısrarcı oldukları için kullar kendi kalplerinin mühürlenmesine sebep olur. Allah kimseye dayanamayacağı yükü yüklemez ne önce ne şimdi yüklemedi. Sonrakilere de aşırı yük yüklemeyecektir. Allah hiç kimseyi zorla iman ve inkâr ettirmez. İmanı teşvik eder, inkârdan razı değildir. Dileyen iman eder dileyen inkâr eder, bunun karşılığını tercihine göre alır. Kimseyi zorla cennete de koymaz, cehenneme de atmaz. Cennete gitmeyi teşvik eder yol gösterir. Cehenneme gitmesinler diye de yol gösterir, sakındırır. Allah gizleneni de açıklananı da bilir. Mutlak gaybı ancak Allah bilir. Bu ve buna benzer Kur’an’ın ana unsurlar göz önünde bulundurularak Kur’an’ ı anlamaya çalışmalı.

Kur’an’ın doğru anlaşılması için meal/ tercümesinin de doğru anlamlı olması da gerekir. Meal/ Tercümenin Kur’an’ın bütünüyle uyum içerisinde olması gerekir. Bazı meallerde bu ince ayrıntıya yeteri kadar dikkat edilmiyor. Bazı ticari kaygılarla diyelim hızlıca, çarçabuk, özensizce basıp dağıtımına geçelim derken bazı şeyler gözden kaçırılıyor diyelim. Bu kaygılarla kopyala yapıştır yaparken az emekle biran evvel sonuca varmak isteyenler tarafından ilginçtir başkasının sehven yaptığı hatayı da kopyalayıp yapıştıranlara bile rastlıyoruz. Mesela Hadid Suresi 57/ 19 ve 21. Ayetlerinde geçen RUSULİHİ: RASULLERİ çoğul kavramını sehven RASULÜ diye tekil olarak çeviren Elmalılı Hamdi Yazır merhumun mealinden kopya edenler bu hatayı da kopya edip basıyorlar. Mevcut meallere şöyle bir bakınız. Kim ne yapmış, emek zahmet verenlerle vermeyenler hemen belli oluyor. Burada iki hata var; 1- Emek vermeyip kopyalama yapmak. 2- Hatayı kopyalayıp/ sürdürüp doğru gibi meale basmak. Ya da aynı hatayı onlarda yapmış demektir bu. İnsan hata yapmaz mı? Elbette yapabilir. Bazen beyni başka şey düşünürken eli farkında olmadan başka bir şey yazabiliyor. Önemli olan hatada ısrar etmemek hatayı düzeltmek.

Kur’an okurken anlayamadıklarımız illaki olur bunları not alıp, bu hususta yıllarını vermiş emek zahmet harcamış Kur’an’a vakıf olmuş Kur’an ehli kişilerle istişare edip onlardan sorup öğrenilebilir. Son yıllarda basılmaya başlayan kelime mealli Kur’an meallerinden faydalanıp Arapça metin ve kelime anlamıyla okuma çalışmaları yapılması da Kur’an anlama çalışmalarında çok faydalı oluyor. Kur’an’daki mecazları, kavramları da iyi anlayıp ona göre özümsemeliyiz. Kur’an tercüme ve meal çalışmaları neticesinde günümüzde yeni eserler verilmiştir. Bu yapılan çalışmalardan birkaç farklı çalışmayı okuyabilirsek mukayese yapabilir çok daha rahat anlarız.

Kuranı siz anlamazsınız diyenlere de kanmayalım. Euzü besmele çekip, istiaze edip okumaya başlayalım. Lakin üç beş meal okuyunca da kendimizi allame/ulema zannetmeyelim. Her tercüme/meal onu çevirenin kapasitesi kadardır, mutlak onun dediği gibidir anlamına gelmez. Farklı meallerle mukayeseli okuyalım. Bir konuyu incelerken Kur’an’ın bütünde konuyla ilgili diğer ayetlere de bakalım. Çünkü Kur’an kendi kendini açıklar, benzer ayetlerde izah eder.

Okumayı Kur’an’ın nüzul/iniş sırasına göre yapmak anlama açısından daha iyidir. Ayetlerdeki hikmeti yakalamak için araştırıp tefsirlere diğer İslami kaynaklara bakalım. Gayemiz malumat edinmek değil, Allah rızasına nasıl kavuşuruz olmalı. Biz gönlümüzü Allah’ın rızası için açıp muttaki kullar olarak Kur’an’ a yaklaşırsak Allah’ın vaadi var size FURKAN’ ı hakkı batıldan, doğruyu yanlıştan ayırma kabiliyetini veririm diyor (Enfal 8/29. Ayet). Bize düşen Kur’an okurken Halis niyetle, arı duru bir kalple Rabbimiz bizden ne istiyor burada neyi kastetmiş onu anlamaya çalışmak. Kur’an’a kendi ön yargı ve fikirlerimize uygun neler buluruz diye bakılmamalı.

Bütün bunlar Kuran’ ı okuma anlamak açısından benim âcizane tespitlerim. Faydalı olur diye umuyorum. Hiç şüphesiz bunlardan başka tespitler ve önerilerde vardır. Kuran’ ı okuyup; anlama konusunda ufacık da olsa bir katkıda bulunabildimse ne mutlu bana. Kur’an’ın kadrini, kıymetini bilenlerden olmayı temenni ederim. Her gecemizin kadir gecesi ve her günümüzün de vahyin aydınlığında geçmesi dileklerimle. Vesselam.