Son günlerin popüler konularından bir tanesi olan 20 yıl önceki değişimlere meydan okumaları gördük. Son 20 yılda hayatın ve teknolojinin hızla gelişmesi birçok değişimi beraberinde getirdi. Yapay zekanın daha verimli çalışması için ne kadar çok veri olursa o kadar çok doğru sonuçlar elde edilir. Parmak izi, yüz taraması genetik verileri barındırmaktadır bu yüzden kişisel verilerimiz açısından bu veriler büyük önem taşımakta olduğunu da unutmamak gerekiyor. Gelelim bu 20 yıllık meydan okumaları ekonomik açısından ele alırsak aşağıdaki tabloya göre bir değerlendirme yapalım. Dolar Türk lirasında ciddi değişim dikkatimizi çekmektedir. Tabi ki bizim gibi kronik enflasyon problemi olan gelişmekte olan ülkelerde döviz kurları aslında enflasyon kadar yükselir. 2001 yılında ki döviz kuruna her yıl enflasyon oranı (ortalama %10 varsayarsak) kadar değişim olduğunu varsayarsak şu anki fiyatın 8 civarında olması beklenir. Buradaki problem ani yükselişlerden kaynaklanmaktadır. Ön görülemeyen durumlar yatırım kararlarını olumsuz etkilemektedir. Baktığımızda MB yıl sonu döviz anketinde revize edilen rakam 8,7 olduğunu görmekteyiz. Yani 2020 yıl sonu 7,4 olan dolar kuruna %17 enflasyon eklediğimizde bu rakamın 8,66 çıkmaktadır. Aslında 2001-2013 yılları arasında kurun baskılanması ve son 4 yılda her yıl bir kur şoku yaşamamız ve alım gücümüzün her geçen gün azalması bu noktaya daha fazla dikkatimizin çekilmesine neden olmuştur. Kurda yaşanan değişimler rekabet gücümüzü de olumsuz etkilemektedir çünkü imalatımız ithalata bağımlıdır. Gelişmekte olan bizimle aynı kategoride yer alan Rusya, Brezilya, Meksika ve Güney Afrika paraların dolar karşısındaki değişimleri ise birbirlerine yakın olduğu görülmektedir. Yaklaşık 2,5 kat değişim olduğu görülmektedir. Ülkemizin maalesef enflasyon ve faiz konusunda olduğu gibi bu konuda da negatif ayrıştığımız görülmektedir. Endekslerin getirisine baktığımızda ise ülkemizin iyi konumda olduğunu görmekteyiz fakat endeksleri sadece kendi para birimi ile değil döviz bazlı da değerlendirmek gerekir. Döviz bazlı baktığımızda ise bu rakamın kurdaki yaşanan yükselişten kaynaklı azaldığını görmekteyiz.

Borç stokunda ki değişimlere baktığımızda ise hem özel sektör hem de genel borçlanmanın arttığı ve bizim borçlanarak büyüdüğümüz net bir şekilde göstermektedir. Borçlanmanın artması, tasarrufların yetersizliği, rezervlerin yetersizliği ve diğer riskler ile beraber kurlar artması ciddi problemlere yol açmaktadır. Bu yüzden büyümeyi olabildiğince tasarruflar ile yapmalıyız. GSYH baktığımızda ciddi bir artış olduğu fakat dolar bazlı değerlendirmek gerekirse ise o zaman bunun sınırlı kaldığı görülmektedir. Katma değerli ürünler üretmeliyiz ki döviz getirisi elde edelim.

Başta kıymetli annem olmak üzere tüm kadınların anneler gününü kutlarım. Kadınlar toplumların değişimine, gelişimine ve düzelmesine katkı sağlayacak en değerli varlıklardır. Şiddet ve cinayetlerinin biterek kadınların hak ettikleri değeri görmeleri dileğiyle…

Saygılarımla…9.5.21