Bıldır Belirgindir
* Bıldır geçen yıl demek. Belirgin olması da geçmiş olmasıdır. Kısmen, kısmi olarak geçen yılın bir bölümü gibi de kullanılsa bile netliği günümüzden iyidir. Belirtmek istediğin nokta belirsizlik kötüden daha kötüdür. Beni ne temsil ediyor diye herkes düşünmeli. Dini, kültürel, iş hayatı, duruş ve hayata bakış açımız ile parmak izi gibi hepimiz farklıyız. Aynı olduğumuzu düşünen aptalların kralıdır. Bıldır ki ben bile ben değilim. Gelişiyoruz veya değişiyoruz.
* Belirsizlikle ilgili olarak en büyük problem ise beklenti durumumuzu kötüleştiren en büyük etkendir. Beklenti yönetiminin gücü ve enerjisi, bunu yöneten kuruma duyulan güven ve itibardan beslenir. Gerek şart ise güven. Yeter şart ise beklentinin hayatın pratiğiyle çelişmemesidir. Merkez Bankası, enflasyon beklentisini yönetmek adına anket yayınladı. Söylediği; 12 ay sonrası için piyasa katılımcıları %22,25 düzeyinde, reel sektör %36,6 ve hane halkı %52,9 enflasyon bekliyor. Hele ki vatandaşın enflasyon beklentisi geriledi demesi beklentileri yoracak. Gözlüğünün camı kirli ise manzarayı net gözükmez. Verini temizle ki geleceği daha net görebilesin. Eğer beklentiyi hamaset ve yanlış veriyle yöneteceğini sanıyorsan, yanılıyorsun. Anket ile enflasyon beklentisi yönetilmez. Hele ki rakamları kendi kişisel beklentine göre sabunluyorsan. Enflasyon seneye %22,25 olur diyen şu piyasa katılımcıları, nerede yaşıyor. Geleceği tahmin konusunda feraseti ispatlanmış olanların başında ev kadınları, sonrasında reel sektör gelir. Zira hane halkı enflasyonun eli kolu bağlı kurbanlarıdır ve en derin hissedenlerdir. Reel kesim gerçekçi tahmin yapmak zorundadır çünkü bu rakamlara dayalı gelecek planı yapacaklardır.
* 80. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu birlikte daha iyi: barış, kalkınma ve insan hakları için 80 yıl ve daha fazlası teması işliyor. Barışa ilişkin söylemler yıllardan bu yana hemen her platformda çokça söylenmesine karşılık barış ortamının bir türlü sağlanamaması Birleşmiş Milletler gibi kuruluşları sorgulanır hale getirdi. Politika belirsizliği nadiren tesadüfidir. Karmaşık bir dünyada yönetimin kasıtlı veya kaçınılmaz bir sonucudur. Hükümetler, değişen iç önceliklere ve artan küresel baskılara yanıt verdikçe, politikalarını sık sık yeniden düzenlemek zorunda kalırlar. Bu politika ayarlamaları, gerekli olsa da genellikle hem değişikliklerin ölçeği hem de uygulama zamanlaması konusunda belirsizlik yaratır. Uluslararası arenada, bu belirsizlik genellikle takip önlemlerinin dalga etkileriyle daha da artar ve küresel öngörülebilirliği gölgeleyen bir geri bildirim döngüsü yaratır. Politika belirsizliği her zaman kararsızlığın bir yan ürünü değildir. Sadece stratejik bir araç olabilir. Hükümetler, tepkileri ölçmek veya müzakerelerde avantaj elde etmek için belirsizliği kullanabilirler. Bu taktik, müzakere çıkarlarına hizmet etse de bir bedeli vardır: firmalar ve yatırımcılar için riski artırır ve uluslararası koordinasyon mekanizmalarının güvenilirliğini zayıflatır. 2025 itibarıyla, ticaret politikası belirsizliği görülmemiş seviyelere ulaştı. Bu ise, ekonomik ve ekonomik olmayan faktörlerin bir karışımını yansıtmaktadır. Sanayi politikası ve kritik hammaddeler için rekabet, destekleyici ticaret önlemlerinin uygulanmasını teşvik ederken, ticaret dengesizlikleri konusundaki sürekli endişeler, düzeltici ticaret önlemleri çağrılarını artırmakta. Ticaret politikası ayrıca, iç siyasi, güvenlik ve çevresel hedefleri tek taraflı olarak takip etmek için giderek daha fazla kullanılmakta ve bu da ticaret ortaklarından tepkiler almakta. Kural bazlı ticaret sistemleri zayıfladığından, bu değişimleri sınırlayacak çok az şey kaldı. Daha da önemlisi, ülkeler ticaret kurallarını güncelleme ihtiyacıyla karşı karşıya kaldıkça, stratejik belirsizlik ticaret politikası yapım sürecinin daha yaygın bir özelliği haline gelebilir ve bu da ticaret politikası belirsizliğini daha da artırabilir. Ticaret politikası belirsizliği, küresel ekonomi üzerinde büyük bir yük olarak ortaya çıkıyor ve etkileri gümrük vergileri ve sınır kontrollerinin çok ötesine uzanıyor. Etkisi en çok üç alanda görülüyor. Daha yüksek maliyetler, daha yavaş büyüme, çarpık rekabet: Öngörülemeyen ticaret politikaları, sınır ötesi ticaretin maliyetini ve karmaşıklığını önemli ölçüde artırıyor. Şirketler, aşırı stok bulundurmak, kayıplara karşı korunmak ve tedarik zincirlerini sürekli olarak yeniden yapılandırmak zorunda kalıyor ve tüm bunlar verimliliği düşürüyor ayrıca operasyonel maliyetleri artırıyor. Etki, özellikle küçük firmalar ve savunmasız ekonomiler için ciddi boyutta. Değişen politikalar nedeniyle büyük pazarlara erişim belirsizleştiğinde, bu aktörler sermaye çekmekte, ihracat stratejilerini sürdürmekte ve büyüme için gereken üretim kapasitesini oluşturmakta zorlanıyor. Finansal ve makro istikrara yönelik riskler: Belirsizlik ticaret akışlarıyla sınırlı kalmıyor, finansal piyasalara da yayılıyor. Ani politika değişiklikleri döviz kurlarını sarsabiliyor, sermaye akışlarını istikrarsızlaştırabiliyor ve kredi koşullarını sıkılaştırabiliyor. Bu senaryoda yatırımcı güveni zarar görür ve özellikle gelişmekte olan ekonomilerde ticaret finansmanına erişim daralır. Zamanla bu durum enflasyonist baskıları besleyerek faiz oranlarının yüksek kalmasına neden olabilir. Birçok ülke için, daha yüksek borçlanma maliyetleri ve daha zayıf yatırımların birleşimi mali kırılganlığı derinleştirir ve bu da büyüme ve kalkınma politikaları için alanı daraltabilir.
* Sonuç olarak, güvenin sarsılması ve öngörülemezlik için belki de en zararlı olanı, ticaret ortakları arasındaki güvenin kalmamasıdır. Zayıf veya seçici olarak uygulanan kurallar, belirsizliği körükler ve geçici önlemleri teşvik ederek adil ve ayrımcı olmayan ticaret uygulamalarına olan inancı yorar. Mevcut anlaşmaların güvenilirliği azaldıkça, hükümetler tek taraflı eylemlere daha kolay yönelir. Bu da misillemeyi körükleyebilir, değer zincirlerine yayılabilir ve belirsizlik döngüsünü daha da sertleştirebilir; daha geniş sosyoekonomik zorluklarda küresel iş birliğini sağlamayı daha da zorlaştırır.
Özetle bana öyle geliyor ki BM daimi üyeleri ortaya çıkan sorunların politik ve ticari sorunların çözümü konusunda aslında çok da istekli değil. Bütün bu gelişmelerden en çok zarar görenler ise gelişmekte olan ülkeler. Bıldır her zaman daha iyi ise yanlış yerdesin veya sen yanlışsın. Bu kural değişmez.
