Hazar denizinin kuzeydoğusundan idil nehrine kadar uzanan bölgede kurulan Hazarlılar 740 yılında Museviliği kabul eden ilk ve tek Türk topluluğu olmuştur. Kafkasya da ki Yahudi varlığı Hazar devletinden kalma mirası devam ettirenler olduğunu söyleyebiliriz.

18'inci yüzyılda Azerbaycan’ın Guba iline bağlı Kırmızı Kasaba'yı Musevi Cemaati kurmuştu. Amaçları Çarlık Rusya'nın saldırılarından korunmak için o bölgeyi ve yeri ideolojik üs olarak belirlemişlerdir. İlk Musevi sinagogunun da yapıldığı yer olduğuna inanılan Kırmızı Kasaba daha o dönemlerde "Kafkasya'nın Kudüs'ü" unvanını kazanmıştı. Petrolün keşfedilmesiyle bölgenin zenginliklerinden daha fazla yararlanmaya başlamışlardır. Museviler Sovyetler döneminde de her türlü zorluğa rağmen Kırmızı Kasabayı ziyarete devam etmişlerdir. 1991 yılında SSCB’nin dağılmasıyla birlikte burasının önemi daha da artmıştır. Haydar Aliyev’in başkan olduğu dönemde Yahudilerle sıkı ilişkisi herkes tarafından biliniyordu. Musevi cemaatlerini çok iyi kullanan Arap ülkeleriyle İsrail arasında denge politikası güden ve Rusya Musevileri de dahil birçok ünlü Yahudi kesimle arası çok iyiydi. 1995 yılında temeli atılan geleneğe göre Azerbaycan Parlementosun da mutlaka en az bir tane Yahudi kökenli milletvekili bulunmaktadır. 2003 yılında İlham Aliyev’in devlet başkanlığına geçmesiyle birlikte Rusya, Avrupa ve Amerika’daki Musevi cemaatleri ve lobileriyle girişimlere başlanmış ve ciddi ilerlemeler kaydedilmişti. İlişkiler o derece etkili gelişti ki birkaç sene önce Türkiye – İsrail geriliminde Azerbaycan Washington Büyükelçisi Türkiye için şu ifadeleri kullanmıştı. “ Türkiye Azerbaycan’ı örnek alarak ABD’deki Musevi lobisi ve İsrail ile ilişkilerini geliştirmeli.” Diyecek kadar yakın ilişkilere sahipti. Dağlık Karabağ sorununda da İsrail Azerbaycan’ı desteklemişti. 2015 yılında Azerbaycan da bulunan kulelere İsrail bayrağı yansıtılmıştı. Birbirlerine sürekli destek çıkan Azeri ve Musevi ilişkisi İslam dünyası için derin bir üzüntüye sebep olmuştur.

Önümüzdeki süreçte Türkiye ile İsrail ilişkisi tamamen koparsa Azerbaycan’ın alacağı tavır geçmişte olduğu gibi olacaktır. Ama Aliyev’den sonra daha Türkçü ve İslamcı bir lider gelirse durum tersine dönebilir.