Mezopotamya'nın bereketli topraklarında sayısız medeniyet ve kültün temelini atan Sümerler‘in M.Ö. 3500 – M.Ö. 2000 yılları arasında yaşadıkları bilinmektedir. 19.yüzyıla kadar varlıkları bilinmese de Dünyada en çok iz bırakan 4000 yıllık ilk medeniyettir.

Kurulmuş oldukları coğrafi yapının su kaynaklarına yakınlığı ve tarıma elverişli yapısı, bölgenin sıkça istilalara maruz kalmasına neden olmuştur. İstilaların sonucunda Sümerlerden günümüze tarihi yapılar ulaşmasa da onlar, tarihin seyrini değiştirecek birçok yeniliğe imza atarak tüm medeniyetlere öncülük etmişlerdir. Oluşturdukları çivi yazısı bilginin saklanmasının yanı sıra tarihi devirlere geçişi sağlayarak ilk yazılı hukuk kurallarının oluşumuna da zemin hazırlamıştır. Gök cisimlerine duydukları merak sonucunda ilk astronomik faaliyetler gerçekleştirilmiş ve bunun sonucunda ilk takvim ve günümüz burçlarının temelini atmışlardır. Bununla beraber Sümerler, matematik ve geometride de ileri giderek dört işlemi bulup çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır. Matematikte ileri gitmeleri ilk bankacılık ve sigortacılık faaliyetlerinin de bu dönemde gerçekleşmesine vesile olacaktı.

Büyükşehir nüfusları 80.000 civarındaydı, en büyük şehirlerden bir tanesi Uruk'tur.

Fotoğraf Uruk şehri ve Uruk kralı Gılgamış'ın heykelidir.

Dikkat çeken bir diğer nokta ise Sümer inancında da Domuz yemenin yasak olmasıydı. İnanışa göre Tanrı Adonis, vahşi domuzlar tarafından katledilir ve bunun üzerine tüm domuzlar günahkar ilan edilir. Günümüzde mezarlıklara selvi ağaçlarının dikilmesi yine bir Sümer ritüelidir. İnanışa göre selvi ağacının ebedi hayatı simgelemesi  ve Tanrıların ölümsüzlüğünü betimlemesi, bu ağacın Sümer tapınaklarının vazgeçilmesi haline gelmesini sağlamıştır. Son olarak ekmeğin kutsal görülerek öpülmesi inancı Sabiilere dayanmaktaydı. Buna göre buğdayın toplanma tarihi Tammuz’un uykuya daldığı tarihe denk gelmekteydi ve ekmek Tammuz’un etiydi. Tarımın temel geçim kaynağı olduğu bu süreçte buğday ve ekmeğe özel bir anlam atfedilmesi elbette tesadüf değildi. Bu nedenle hala ekmek yere düştüğünde öpülür ve ekmek kırıntılarına basmanın günah olduğu belirtilir.

Sümerlerin kurduğu matematiksel temeller bugün hala varlığını sürdürüyor.

Altmış saniyelik dakikalar ve altmış dakikalık saatlerin kökeni Antik Mezopotamya’ya dayanıyor. Modern matematiğin onluk sisteme dayalı olması gibi, Sümerler de 60’lık birliklere dayalı bir sayı sistemi kullanıyordu. Kolayca bölünebilen bu sayı sistemi daha sonra bunu ayların uzunluğu üzerine astronomik hesaplamalar yapmakta kullanacak Babiller tarafından benimsendi. 60’lık sistem zaman içinde kullanımdan kalksa da bıraktığı miras bugün bile hem saat hem dakika ölçümlerimizde bizimle. Sümerlerin altmışlık sayı sistemlerinin diğer kalıntıları günümüzde, dairenin 360 derece olması gibi uzamsal ölçümlerde varlığını sürdürüyor.

Yazı, tekerlek, saban, yazılı kanunlar, edebiyat en bilindik Sümer icatları, ancak Sümerleri meşhur eden bir şey daha var, Bira!

Kullandıkları mayalama yöntemi bugün hala gizemini korusa da yaptıkları biranın çok kıvamlı oluşundan dolayı özel bir kamışla içilen arpa özlü bir karışım olduğu görülüyor.

Antik Mezopotamya’ya dair en büyük bilgi kaynaklarından biri, antik Sümer hükümdarlarının birçoğunun isimlerinin ve ne kadar süre tahtta kaldıklarının yazılı olduğu kil bir tablet olan “Kral Listesi”. Liste, efsane ve tarihsel gerçekliğin ilginç bir karışımı. Listede, ilk krallardan birinin 43.200 yıl yaşadığı söyleniyor.

Listede ayrıca MÖ 2500 dolaylarında Kiş krallığın tahtına oturan Sümer’in tek kadın hükümdarı Kubaba’nın da ismi geçiyor. İktidarı veya tahta nasıl geldiği hakkında çok az şey bilinse de listede Kiş’in temellerinin sağlamlaştırdığından ve yüzyıl süren bir hanedan kurduğundan bahsediliyor.

Sümerlerin en büyük özelliği herşeyi not etmeleri ve arşiv sistemine çok önem vermeleri, gördükleri her taşa, kayaya, zemine, sürekli yazmaları. Bilime, matematiğe, yazmaya ve okumaya bu kadar önem vermeleri Sümerlerin tahmin edilenden çok daha eski ve çok daha uzun yıllar dünyada varoldukları anlamına geliyor.