Her daim göklerin ve yerin yaratılışını düşünenlerdeniz…

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, 14 gün boyunca Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 13 deney yapacak. Bu deneyler, mikro yer çekimi ve uzay ortamında insan genetiği, insan sağlığı, biyoloji gibi alanlarda olacak.

Uzay istasyonunda çok sayıda bilimsel deneyler yapılacak. Bu deneylerin isimleri kısaca şöyledir:

1.Uyna (Uzay İçin Yeni Nesil Alaşımlar) -2. Gmetal-3.Uzman-4. Extremophyte

5.Metabolom -6.Miyeloid -7.Message-8.Algalspace -9.Crıspr – Gem

10.Pranet-11.Vokalkord -12.Oksijen Saturasyonu -13.Miyoka

Çalışmalar TÜBİTAK Uzay, Axiom Space ve NASA ile koordineli şekilde yürütülecek.

Genetik rezerv alanlarımızdan, dayanıklı bitkilerin doğal gen bankası konumundaki Tuz Gölünden uzaya giden bir bitki… Schrenkiella Parvula

Uzayda yapılması planlanan 13 deneyden bir tanesi Konya ismini öne çıkardı.

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın uzayda gerçekleştirecekleri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirildikten sonra Türkiye'de devam edecek olan 'Extremophyte' adlı deneyde kullanılmak için Tuz Gölü'nde endemik olarak yetişen Schrenkiella Parvula bitkisini götürdü.

Tuzun ve kuraklığın hakim olduğu zor şartlara uyum sağlamış doğal bozkır bitkileri, Tuz Gölü’ndeki nadir türlerin başında gelmektedir. Alan, bozkır bitkileri için Türkiye’deki en önemli alandır.

Tuz Gölü özellikle tuza ve kuraklığa dayanıklı türlerin bir gen bankası niteliğindedir. Bir başka ifadeyle Tuz Gölü, genetik rezerv alanı konumundadır. Tuza ve kuraklığa dayanıklı ırklar içeren bu türler, hızla kuraklaşan ve çoraklaşan dünyamızda paha biçilmez bir genetik kaynaktır. Gelecekte küresel ısınma nedeniyle bitki yetiştirmekte sorun yaşanması halinde, Tuz Gölü Havzası'nda yetişen endemik bitkilerin genlerinin sebze ve meyvelere aktarılması, uzay çalışmalarında kullanılması bu yolculuk sayesinde yeniden gündeme geldi.

Ekstrem Halofit olan Schrenkiella Parvula’nın Tuz Stresine Verdiği Yanıtların Uzay Ortamında Araştırılması gündemde öne çıkan önemli başlıklardan bir tanesi.

Uzayda ve yeryüzünde yetiştirilen ve de tuz stresine maruz bırakılan A. thaliana ve S. parvula bitkilerinde yeni nesil dizileme ile (RNA-seq) transkriptomun ortaya konulması ve mikro yerçekiminde glikofitik ve halofitik bitkilerin tuz stresine verdikleri bazı fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırması hedeflenmektedir.

Yapılacak bu deneyde ‘’Schrenkiella Parvula’’ bitkisinin uzay ortamında tuz ve diğer stres etkenlerine verdiği tepkiler araştırılırken diğer taraftan mikro yerçekiminde yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği toleransı sürdürüp sürdüremeyeceği inceleneceği açıklandı.

Schrenkiella Parvula…

Schrenkiella , Brassicaceae familyasına ait çiçekli bitkilerin bir cinsidir. Ana yayılış alanı Güneydoğu Avrupa Rusya'sından Sincan'a kadardır.

Schrenkiella parvula, son derece tuzlu koşullarda büyüyebilen hatta gelişebilen bir bitkidir. 2022 yılında Dinneny Lab'da yer alan bir makaleye göre, araştırmacılar bitkinin bu koşullara nasıl adapte olabildiğini anlayarak, benzer şekilde diğer bitkileri stresli ortamlara dayanacak şekilde geliştirmenin yollarını bulmaya çalışıyor. Araştırmalara göre, Schrenkiella parvula, çoğu bitkiyi öldürecek durumlarda bile sadece hayatta kalmakla yetinmiyor, aynı zamanda gelişimini sürdürmeyi de başarıyor. Nature Plants'in bir raporuna göre, Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar bitkinin bu stresli koşullar altında daha hızlı geliştiğini keşfettiler. Bu ve buna benzer yapılan açıklamalar uzaya neden bu bitkininde götürüldüğü hakkında merak edenlere ipuçları vermektedir.

Uzay istasyonunda bitki yetiştirilmesi yeni bir konu değil. Uzay istasyonunda büyütülen 1000’den fazla bitkinin Dünya’ya getirildiği haberleri geçtiğimiz yıllarda basında yer almıştı.

Uzay tarımı; yapılan bu deneyle ülkemizde de mutlaka gündeme alınacaktır. Uzayda tarım, toprağa bağlı kalmadan, farklı biyoteknolojik uygulamalarla ürünlerin uzay şartlarında üretilmesinin sağlanmasıdır. Yakın gezegenler ya da Ay da tarım yapılabilmesi için yapılan çalışmalar gelecekteki tarım politikalarına da farklı bakış açıları getirecektir. Ay toprağında ve değişik uzay istasyonlarında bitkiler yetiştirildiği bilgilerine bilimsel makalelerde rastlamak mümkündür.

Tuz Gölünden Alper Gezeravcı’yla birlikte yolculuğa çıkan ‘’Schrenkiella parvula’’ bitkisinin uzay istasyonundaki 14 günlük yaşam serüveni ve sonrasında elde edilecek veriler de yeni ilginç bilgiler sunacaktır.

Ayağımızın değdiği her yer memleketimiz hükmündedir. Türkiye’nin Uzay çalışmaları alanında attığı bu önemli adım, ilk insanlı uzay yolculuğumuz ilerleyen yıllarda uzaydaki konumumuzu daha da derinleştirecektir.

Her alanda olduğu gibi, bu uzay yolculuğunda da bilgi kirliliğine maruz kalmamakta önemlidir. Bunun için TUA'nın X sosyal medya platformundan, Gezeravcı'nın sosyal medya hesaplarına ilişkin bilgilendirmede bulunuldu.

Sahte hesaplar konusunda dikkatli olunması gerektiği bildirilen paylaşımda, Gezeravcı'nın Instagram hesabının "@astroalper https://instagram.com/astroalper",

X hesabının ise "@TURKastro https://twitter.com/TURKastro" olduğu kaydedildi.

Milletimizin ve devletimizin uzay çalışmalarında atacağı adımların devam edeceğine inanıyoruz. Bu bir sevda ve ufuk işidir.

Dilimizden dökülecek söz şu olsun:

’’Yükselişimizin sırrı, gökyüzüne olan sevdamızdandır…’’