Antik Dönemde Lykaonia Bölgesi

Bu yazımızda antik dönemde Konya il sınırlarının da içerisinde bulunduğu Lykaonia bölgesinin tarihsel gelişimi ve coğrafi olarak bulunduğu alandan söz edeceğiz. Hiç şüphesiz antik dönemde Anadolu toprakları bölgelere ve eyalet sistemine ayrılırken Konya (Ikonium) bulunduğu konum itibariyle de özellikle Roma İmparatorluğu döneminde doğuya açılan bir kapı olduğu için jeopolitik bir konuma sahiptir.

Lykaonia bölgesinin tarihteki ilk sahnesi M.Ö. 372 - 371 yıllarına kadar gitmektedir. Bu tarihten önce bölgenin Pisidia ile Isauria arasında paylaşıldığı anlaşılmaktadır. Lykaonia, Pers devletinin Büyük İskender tarafından yıkılmasına kadar Kappadokia ile aynı satrabın idaresi altında kalmış bir bölgedir. Daha sonra Seleukos krallığına bağlanmıştır. Antiochos'un yenilmesinden sonra ise Romalılar Lvkaonia'yı Bergamalı II. Eumenes'e vermişlerdir. Daha sonra ki dönemde Antonius Pius'un idaresinde güney sınırları ayrılmış olup, Isaurialılar ve Kilikialılar ile birleştirilmiştir. Roma imparatoru Hadrian zamanından kalma bir yazıtta da Lykaonia Galatia'ya bağlı gösterilmiştir. Buradan da anlaşılıyor ki Lykaonia bir zamanlar, Galatia'ya bağlı bir eyaletti. MS. 3. yy.’ın sonunda Diocletianus'un eyalet sisteminde Lykaonia adına rastlanılmaz. Çünkü Lykaonia, Psidialılarla Isaurialılar arasında paylaşılmıştır. Lykaonia bölgesindeki Ikonium, Lystra, Misthia, Amblada, Vasada, Homonada, Derimi, Barata, Hyde, Isauriapolis, Korna, Gabatra, Perta, Kanna, Glauama, Ringnon şehirlerinde piskoposların olduğu bilinmektedir.

Antik yazarlardan Xenephon, Lykaonia'dan bir bölge adı olarak bahsetmesine rağmen, Lykaonia bölgesinin idari durumu tarihi süreç içinde değişiklikler göstermiştir. Bölge hakkında en iyi bilgiyi MÖ. 4.yy.da Büyük İskender'in Darius'a karşı yaptığı seferi anlatan Xenephon verir. Xenephon bölgeyi Phrygia'nın en son şehri Ikonium’u doğu tarafından başlatıp ve beş günlük yürüyüş mesafesindeki Dana’ya (Niğde civarında Kilisehisar/Kappadokia şehri) kadar uzandığını söylemektedir.

Antik yazarlardan Coğrafya kitabının yazarı Strabon ise, sadece bölgenin batısında Phrygia, doğusunda Kappadokia, kuzeyinde Galatia, güneyinde ise Torosların bulunduğundan bahsetmiştir. Strabon Isauria bölgesinin bazı şehirlerinin Lykaonia bölgesinde göstermesine rağmen, bölge sınırlarını ilk defa Strabon belirgin olarak açıklamıştır..

Plinius, Tetrahia ex Lykaonia'dan (Lykaonia Prensliği) bahsederken Ikonium başta olmak üzere Toroslardaki Thebase ve Galatia ile Kappadokia sınırındaki Hyde'yi de içine alan 14 şehirden söz etmektedir. Antik kaynaklardan da anlaşılacağı gibi bölge hakkında en iyi tanımlamayı, şehir sayısını da belirtmesi açısından Plinius yapmıştır. Plinius’un tanımladığı eyalet sistemi (Tetrahia ex Lykaonia) MS. l. ve 2. yy. da Galatia ve Lykaonia bir eyalet kabul edilmiştir. Ancak, Kilise "Eyaletleri" olarak bütün Bizans döneminde, hatta daha sonra da kalmaya devam etmiştir.

Genel anlamda Lykaonia Bölgesi'nin sınırlarını çizmek gerekirse; en geniş konuma göre Beyşehir Gölü'nün doğu kıyısı sınır olmak üzere güneye doğru Beyşehir'e (Mistheia), güneydoğuya doğru Suğla Gölü'nün (Trogitis Limne) kuzey kıyısı sınır olmak üzere Sedasa'ya ulaşır. Güney sınırı zaman zaman Lykaonia şehirleri arasına dahil edilen Isauria'dan başlamak üzere güneydoğuya Dülgerler'e (Artanada), buradan Göksu Irmağı (Kalykadnos) sınır olmak üzere doğuya doğru gidilerek, buradan Karaman'a (Laranda) ulaşır. Doğu sınırı Karaman'dan (Laranda) başlayarak kuzeye doğru Karaman Karadağ'daki Barata'ya ulaşır. Barata'dan kuzeydoğuya doğru Karapınar Kesmez köyünden (Thebase) Gölören'e (Hyde), oradan kuzeydoğuya doğru Gene köyüne (Kanna), Kanna'dan Tuz Gölü'nün batı kıyısı sınır olmak üzere Perta'ya, oradan da kuzeye doğru Verinepolis'e ulaşır. Kuzey sınırı ise, Verinepolis'ten batıya doğru Yağlıbayat (Savatra) ve oradan Ladik’e (Laodikeia-Katakekaume) uzanmaktadır.

Anadolu toprakları üzerinde yüzyıllarca yaşam sürmüş medeniyetlerin tarihi serüvenlerini ve hikayelerini araştırmaya devam edeceğiz.