Konya il merkezine 140 km uzaklıkta bulunan Emirgazi ilçesi ismini, ilçe merkezinin 2 km güneydoğusunda bulunan Emrulgazi Türbesi’nden almıştır. İlçe ve çevresinde ilk yerleşim izlerine Maltepe, Bağırsı, Şamlar, Tepesi Delik ve Küllü Tepe höyük gibi birden fazla höyüklerde tespit edilmiş çanak çömlek ve kalıntılardan rastlanılmaktadır. En eski arkeolojik buluntular ve yazılı kaynakların en önemlilerinden bir tanesi ise Arisama Dağı’ndaki (Belkaya) ve Eski Kışla denilen mevkiideki buluntulardır. Arisama Kalesi günümüzde Emirgazi Kalesi olarak bilinmektedir. Kale ilçenin en hakim noktasındaki tepede tüm çevreyi kontrol edebilecek noktada yer almaktadır. Kaleyi çevreleyen surların büyük bir kısmı günümüze kadar korunamamıştır. Eski Kışla olarak adlandırılan alanda ise Hitit İmparatorluk dönemine ait taş bloklar önemli tarihi buluntulardır. Kral IV. Tuthalia dönemine yani MÖ 13.yüzyıl sonlarına tarihlenen bu bloklardan dört tanesi stelden daha çok altar (sunak)dır. Bu altarların üzerinde Luvice hiyeroglif yazıtlar bulunmakta olup bir tanesinde ise IV. Tuthalia’nın ismi geçmektedir. Buradan da Emirgazi’nin hemen sınır komşusu olan Ereğli’de olduğu gibi Hitit döneminde Kral Tuthalia’nın hakimiyeti altında olduğunu söyleyebiliriz. Tuthalia tarafından yazdırılan yazıtlarda sunakların yerleştirildiğinden ve burada kurban sunumlarının gerçekleştirildiğinden bahsedilmektedir. Ayrıca bu dini kutsal ritüelden vazgeçilmesi halinde cezalandırılacaklarından bahsetmektedir. Özellikle Asur ve Mezopotamya’da görülen beddua ve lanetleme ifadeleri burada Emirgazi’de bulunan yazıtlarda da görülmektedir. Günümüzde bu eserlerin bir kısmı İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesinde ve bir kısmı da Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.

Demir Çağı olarak adlandırılan MÖ 12 – 9. yüzyılda ise bu bölge Tabal Krallığının sınırları içerisinde kalmıştır. Antik Çağda Kappadokia bölgesine dahil olmuş, Bizans Döneminde Hititçe kökeni olan Arisama’dan gelen Adristama ismiyle anılmaktadır. Piskoposluk olmadığından dolayı Kanna ve Hyde kentleri ile birleşmiş olabileceği düşünülmektedir.