Merhaba değerli dostlar gündemin en önemli konularından olan Konya Kapalı Havzası ile ilgili bir araştırma yazımı sizlerle paylaşmak istiyorum evet değerli dostlar Türkiye'nin tarımsal üretiminde kritik bir role sahip olan Konya Kapalı Havzası, su kaynakları yönetimi açısından önemli zorluklarla karşılaşmaktadır. 2024 yılı verilerine göre, havzada su arzı ve talebi arasındaki dengesizlik, tarımsal sulama uygulamalarını doğrudan etkilemektedir.

2024-2025 tarım yılı yağışları, 1 Ekim 2024 ile 31 Aralık 2024 döneminde, uzun yıllar ortalamasının (%16) ve bir önceki yılın aynı dönemine göre (%28) altında gerçekleşmiştir. Bu azalma, tarımsal üretimde su teminini daha da zorlaştırmıştır. Ayrıca, 2024 Aralık ayı sıcaklıkları, uzun yıllar ortalamasının 1,3°C üzerinde seyrederek 6,1°C olarak kaydedilmiştir. Artan sıcaklıklar, buharlaşma oranlarını yükselterek su kaynakları üzerindeki baskıyı artırmaktadır.

Konya Kapalı Havzası, Türkiye'nin kullanılabilir su varlığının %4'üne sahipken, tarım alanlarının %12'sini ve sulanan tarım alanlarının %17'sini barındırmaktadır. Bu durum, hektar başına düşen su miktarının Türkiye ortalamasının üçte birinden daha az olmasına ve yıllık yağış miktarının ülke ortalamasının yarısından daha düşük olmasına yol açmaktadır. Mevcut sulanan alanlarda kullanılan suyun yaklaşık %60'ı yeraltı suyundan karşılanmaktadır. Yoğun yeraltı suyu kullanımı nedeniyle, havzadaki yeraltı su seviyesi her yıl ortalama 2-3 metre düşmektedir.

Konya Ovası Projesi (KOP) kapsamında, bölgede toplam 544.926 hektar alanın sulamaya açılması planlanmaktadır. Ancak, mevcut sulama altyapısının büyük bir kısmı açık kanal sistemlerinden oluşmaktadır ve bu sistemlerde çekilen suyun yaklaşık %60'ı şebeke yetersizlikleri nedeniyle kaybolmaktadır. Bu da yıllık yaklaşık 400 milyon m³ suyun israf edilmesine neden olmaktadır. Bu miktar, Mavi Tünel Projesi ile havzaya aktarılması planlanan su miktarına eşdeğerdir.

2024 yılı itibarıyla, Konya ilinde tarım alet ve makine sektörünün %65'i bulunmaktadır. Bu durum, ilin tarımsal üretim kapasitesini artırmakta ve modern sulama tekniklerinin uygulanmasını teşvik etmektedir. Ancak, su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi için mevcut sulama sistemlerinin iyileştirilmesi ve su tasarrufu sağlayan yöntemlerin benimsenmesi gerekmektedir.

Konya Kapalı Havzası, Türkiye’nin en önemli tarım merkezlerinden biri olmasına rağmen su kaynaklarının giderek azalması, bölgenin geleceğini tehdit eden en büyük sorunlardan biri haline gelmiştir. 2024 yılı verileri, yağış miktarlarının azalması, sıcaklıkların artması ve yeraltı su seviyelerinin her geçen yıl daha da düşmesiyle birlikte, tarımsal sulama uygulamalarının sürdürülebilirliği açısından kritik bir noktaya ulaşıldığını göstermektedir. Tarımsal üretimde büyük paya sahip olan bu bölgede, mevcut sulama sistemlerinin modernize edilmesi, kapalı sulama şebekelerinin yaygınlaştırılması ve suyun daha verimli kullanılması için acil önlemler alınması gerekmektedir. Aksi takdirde, yakın gelecekte sadece tarımsal üretimde değil, bölgedeki sosyal ve ekonomik dengelerde de büyük kırılmalar yaşanması kaçınılmaz olacaktır.

Bu noktada, artık bir tercih değil, zorunluluk haline gelen sürdürülebilir su yönetimi politikalarının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Tarımsal sulama stratejileri yeniden gözden geçirilmeli, suyun her damlasının değerinin bilindiği bir tarım modeli benimsenmelidir. Konya Ovası Projesi (KOP) gibi büyük ölçekli yatırımların etkili bir şekilde yönetilmesi, açık kanal sistemlerinden kaynaklanan su kayıplarının önüne geçilmesi ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi artık kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bölgedeki tarımın geleceği, suyun doğru yönetilmesine ve iklim değişikliği karşısında proaktif politikalar üretilmesine bağlıdır.

Bugün alınacak kararlar, Konya Havzası’nın yarınlarını şekillendirecektir. Eğer bu kararlar su kaynaklarının korunması ve etkin yönetimi yönünde olmazsa, birkaç yıl içinde su krizi sadece tarımı değil, tüm ekosistemi ve bölgenin sosyo-ekonomik yapısını derinden sarsacaktır. Konya, binlerce yıldır bereketin ve üretimin merkezi olmuştur; ancak bu mirasın devamı için, suyun gerçekten "hayat" olduğu gerçeğini unutmamak ve buna göre hareket etmek gerekmektedir.