Başaralı Konağı, Oteli ve Çarşısı

Konya’nın en ünlü konağı olan bu yapı Mevlâna Külliyesinin hemen yakınında yer almaktaydı. Yanında dergâha ait aşevi ve yakınında Çelebi Konakları varmış. Başaralızade Mustafa Efendi (Mustafa Lütfi Başaralı) ve kardeşi Kara Mehmet Ağa (Mehmet Başaran) Mevlâna Türbesi bitişiğindeki üç arsayı alarak buraya Başaralı Konağını yaptırmaya karar vermişler. 1100 metre kare alan üzerine inşa edilen konak zamanın ünlü Ermeni ustaları tarafından Osmanlı Mimarisi yanında Avrupa mimarisinden esinlenerek 1902 yılında yapılmaya başlanmıştır. Yapı 1905 yılında tamamlanmıştır. İçerisi antika halılar, altın kaplama şamdanlar ithal oturma takımları ve eşyalar ile döşenmiş. Başaralı konağı bitişik 3 blok, çatı katı dahil 4 kat olarak avlu içerisinde üç ayrı büyük kapıdan girilecek şekilde yapılmıştır. Zemin katta avlu içerisinden girilerek develerin ve cins Arap atlarının ahırları, samanlıkları, kilerleri yanında erzak depoları da yapılmıştır. 3 normal katlarda her kata 6 oda olmak üzere oda ve çatı katında da 4 oda olmak üzere 22 oda varmış. 3 blok olarak yapılan konakta 66 oda yanında salonları, banyo mutfak ve müştemilatı yapılmıştır. Dört katlı Başaralı Konağının duvarları 120-130 cm kalınlığında Sille taşı ile örülmüştü. Konya ev mimarisi tarihinde önemli ve farklı yeri olan konak Osmanlı ve Avrupa mimarisi karışımı yapıldığı için çok dikkat çekmekteydi. Konya’nın ticari merkezi günümüzde olduğu gibi o dönemde de Kapı cami civarı, kunduracılar içi ve çevresiymiş. Eski çağlarda olduğu gibi, Selçuklular ve Osmanlılar zamanında camiler ticari merkezlerin yakınında veya ticari merkezler dükkanlar camiler mescitlerin yanına yapılırmış. O yıllarda Konya’da konaklamaların büyük çoğunluğunun hanlarda olduğu bir dönemde yapılan Başaralı Oteli ve çarşısı Konya’da Han kültüründen Otel kültürüne geçişi sağlayan ilk 66 müstakil odalı oteli, zemin katında ise 21 dükkândan oluşan Başaralı çarşısı yapılmıştır. Günümüzde otellerin yanında ya da altında yapılan alışveriş merkezleri uygulamasının günümüzden yaklaşık 115 yıl önce hayata geçirilmiş bir örneği idi. Zamanın en iyi ustaları Selçuklu ve Osmanlı mimarisine uygun olarak yapmışlardır. Başaralı oteli ve çarşısının yarısı maalesef 1970’li yıllarda yıkılmış yerine başka bir bina yapılmıştır. Diğer yarısı da yeni cadde açmak için 1998 yılında yıkılmıştır. Konya geçmiş tarihine damga vuran bu önemli yapı günümüze ulaşamamıştır.