İçinde bulunduğumuz günlerin en önemli meteorolojik olayının başında Nisan yağmurları gelir. Atmosferde “sıcak havanın yükselmesiyle birlikte ortaya çıkan konveksiyondan (dikine yükselme) sağanak yağmurlar meydana gelir. Yani yerden yukarıya doğru bir hava akımı vardır. Sıcak hava atmosferin yüksek seviyelerindeki soğuk hava ile karşılaşınca yoğunlaşır ve tekrar sağanak yağmur olarak yere iner.

İlkbaharda, güneşli alanlar, gölgeye göre oldukça sıcaktır. Nisan ortasındaki güneş aslında Ağustos sonundaki kadar güçlüdür. Güneşin enerjisi; çoğunlukla havadan geçerek yer yüzeyini ısıtır. Yer yüzeyindeki havanın yukarı seviyeden daha sıcak olmasıyla atmosfer dengesiz (kararsız) hale gelir ki; bu yağışların bir adı da kararsızlık yağışlarıdır. Sabah hava açık, öğleden sonra dikine bulutlanma başlar, ikindi saatlerinden sonrada yer yer yağış görülür. Bunların halk arasındaki bir adı da kırkikindi yağışlarıdır.

Yerdeki sıcak hava hızla yukarı doğru hareket ederek yağmur bulutlarını ve yağışı meydana getirir. Bu sürecin gücü ve yeni ısınan havanın ne kadar yükseğe ulaştığı, sağanak yağışın gücünü belirler. Hava sisteminde zaten daha fazla enerji olduğunda, yazın sağanak yağışlar genellikle daha yoğun ve daha az görülür. İlkbahar sağanak yağışlarında, güneş daha soğuk bir sisteme enerji katmaktadır, bu da konveksiyonu tetiklemek için daha az enerji gerektiği anlamına gelir. Bu nedenle sağanak yağışlar yaz aylarına göre daha az yoğun olsa da, daha sık meydana gelme eğilimindedir.

Bu durum, Nisan ayının tüm yıl boyunca en düşük ortalama yağış başına ıslak güne sahip olmasının nedenidir. Nisan ayında çok sayıda yağmurlu gün vardır, ancak diğer mevsimlerde görebileceğiniz uzun sağanaklardan daha az yağış miktarı görülür. Konya merkezde de aynı durum yaşanmış ve yaşanmaktadır.

İlkbahar yağmurlarının en önemli etkenlerinden biri, deniz seviyesinden yaklaşık 10 km yükseklikte esen ve yerde deneyimlediğimiz hava koşullarını kontrol eden çok kuvvetli rüzgârlardan oluşan jet akımıdır. İlkbaharda jet akımı kuzeye doğru hareket eder ve bu da oldukça istikrarsız hava koşulları getirebilir.

Bu duruma etki eden faktörlerden biri genellikle yağmur bantları getiren hava cephelerinin geçişinin artması ile birlikte dağınık konveksiyon (dikine yükselme) için elverişli koşulların oluşmasıdır. Diğer önemli faktör ise; denizin ilkbaharda hala soğuk olması, kara yüzeyinin (ki sıcaklığı her zaman denizden daha hızlı değiştirir) ise ısınmaya başlamış olmasıdır. Bu, konveksiyonun (ve dolayısıyla sağanak yağışların) karada daha fazla gerçekleştiği anlamına gelir.

Özenli bir şekilde toplanması önerilen nisan yağmuru pek çok bilim dalında da inceleme alınmış bir hava olayıdır. İçeriğinde bol miktarda demir olması sebebiyle tüketilebileceği söylenen ancak aşırı hava kirliliği bulunan yerlerde biriktirilmemesi önerilmez.

Türkiye’nin en fazla ziyaretçi alan müzelerinden Mevlana Müzesi’nde sergilenen nadide eserler arasında yer alan “Nisan Tası” adı verilen kaplara topladıkları Nisan Yağmurlarını, Dergâhı ziyarete gelen misafirlere ikram edildiği söylenir.

Nisan yağmurları, vücuda zindelik ve enerji kazandırıyor. Çünkü içinde “kullanılabilir demir” var. Kış boyunca en alt seviyeye inen vücudun demir miktarını en doğal yoldan geri kazanabilirsiniz: Nasıl mı? Yağmur gördüğünüzde dışarı çıkıp bol bol ıslanarak! Temiz bir kapta biriktirip içerek…

Bu arada, Nisan yağmurları başladığında etrafınıza dikkat kesilerek gözlem yaparsanız, ağaç yapraklarının boyutlarının, renklerinin, tomurcuklarının nedenli diri, canlı ve zinde olduğunu fark edersiniz.

Çocukluk yıllarımda ne zaman Nisan Yağmuru yağsa annem dışarı çıkmamızı ve yağmurda ıslanmamızı isterlerdi. O zamandan kalma alışkanlık olsa gerek Nisan ayında ıslanmayı hatta suyunu biriktirip süzerek içmeyi hala severim.

Sizlerde üşüyorsanız yağmur suyunu toplayın ve evde ısıtarak duş alın. Evde yaşlılar varsa onların da ellerine, yüzüne, saçlarına yağmur suyu sürün. Hatta mümkünse yağmur öncesinde kanınızdaki demiri ölçtürün; ıslana ıslana dolaştıktan sonra kanınızdaki demiri tekrar ölçtürün, aradaki farkı net olarak göreceksiniz.

Kalın sağlıcakla.

Ayrıntılı bilgi için: https://meteorolojimuh.org.tr/wp-content/uploads/2025/03/IKLIM-Sayi58-NISAN-25.pdf