Recep Çetin

Recep Çetin

Sismik izolatörler

Sismik izolatörler

Sismik izolatör malzemelerin kullanım amacı depremlerden kaynaklanan dinamik yüklerin yapı ve temel arasına alınarak soğurulup sönümlemesini sağlamaktır. Böylelikle deprem gibi yanal ve dikey yönden gelen güçler sırasında yapı ve temelin birbirinden bağımsız çalışması sağlanarak binanın emniyet altına alınmasıdır.

Deprem sırasında çeşitli periyodlarda ve büyüklüklerde ve atım yönlerinde zeminde frekans oluşmaktadır. Zemin frekansı bina frekansına aktarıldığı, ve yansıdığı zaman bina kolon ve taşıyıcı ekipmanlar sismik yüke karşı koyamayıp ani hızlanma ve deformasyona karşı koyamayarak kırılması maalesef bina çökmeleri ile sonuçlanabilmekte yada binalar kullanılamaz hale gelmektedir.

Mühendisler ve Mimarlar yüzyıllardır binaların deprem ve yer hareketlerine karşı verdiği tepkileri azaltmanın yöntemlerini aramışlardır. Deprem Türkiye için birçok bölgede hayatın bir gerçeği ise, ve çok büyük enerjiler açığa çıkıyorsa yapılacak olan üst ve alt yapıların deprem hususu göz önünde bulundurularak yapılması gerekmektedir. Bunun için malzeme mühendisliğinde durağan durumda binayı taşıyabilen dinamik durumda da binanın maruz kalabileceği deformasyonu sönümleyebilecek olan sismik izolasyon malzemelerini ön plana çıkmaktadır. Sismik izolatörün toplam bina yapım maaliyerine oranı %5 - 10 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bina satış fiyatları göz önünde bulundurulduğunda %5-10 civarında fiyat artışı öncelikli olarak 1. Derecede deprem bölgeleri olan yerler ve doğrudan fay hattında bulunan yerleşim yerleri için bir çözüm niteliğinde olup deprem sonrasında da ilgili yapılar hizmet vermeye devam edebileceklerdir.

Afet ve Acil Durum Yönetim başkanlığı (AFAD) tarafından Türkiye deprem tehlike haritası yenilenerek 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren deprem haritasından bina tasarım aşamasında yararlanılması iyi bir çözüm yolu sunabilmektedir. İlgili haritada yapılan araştırmalar ile her bir altyapı ve üstyapı projelerinin, binanın bulunduğu bölgenin maruz kalabileceği maksimum yer ivmesi değerleri (m/sn2) yaklaşık olarak atanmıştır.

Bu bağlamda her bir yapının büyük bir depremde karşılaşabileceği maksimum deformasyon miktarı hesaplamaları gerekli uzmanlarla yapılacak buna göre en uygun ve gerekli sismik izolatör tasarımı da yapılabilmektedir.

Sismik izolatörler depremden sonra hemen kullanılması gereken hastaneler, ameliyathaneler, askeri binalar, itfaiye binaları vb. yerlerde kullanılarak kalıcı hasarın önüne geçilebilir. Sadece yapım sırasında değil yapım işleri bittikten sonra gerekli deprem izolatörleri bina kolonlarına uygulanabilmektedir. İnternette kısa bir arama ile ‘’Deprem Güçlendirme Sismik İzolatör’’ yazılabilirse mevcut binalarada eklenebilen bir sistem olduğu görülebilir.

Deprem neticesinde meydana gelebilecek can ve mal kayıpları hesaplanarak sismik izolatörler kritik yapılara yapılması bütün bu kayıpların önüne geçilebilecek bir alternatif olabilmektedir. Sistemin mevcut kolonu bir hidrolik sistem ile önce güvence altına alınarak daha sonra kolona sismik izolatör yerleştirilmesi ile yapıldığı görülmektedir. Ancak sismik izolatörler bitişik binalarda uygulanamamaktadır. Çünkü depremden kaynaklanan 20 – 40 cm deformasyon oluşabildiği düşünülürse bu sefer bitişikteki bina için olumsuz durumlar oluşturabilir.

Sismik izolatörlere sahip yapıların 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depreminde yapılan raporlamalarda iyi performans göstererek deprem dirençli ve hasarlar konusunun önüne geçilebildiği raporlanmıştır. Deprem gerçeği ile yaşayan ülkemizde sismik izolatör tedbirlerinin uygulanabilmesi durumunda gerekli can ve mal kayıplarının önüne geçilmesine bir alternatif olarak değerlendirilmelidir. Ülkemizde deprem gerçekleştiği zaman ülkemiz gündemi değişmekte maddi, manevi, psikolojik yıpranma gibi konularla birlikte yaşadığımız yerlerin sağlamlığı konusun önemli olduğu ve bu konunun gündemimizden kalkmasının ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmaktadır.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Recep Çetin Arşivi