Madencilik, yeraltındaki kıymetli madenlerin araştırılması, bulunması, işletilmesi ile ilgilenen teknik ve bilimsel yöntemler bütünüdür. Maden ise yer yüzeyinde çeşitli jeolojik ve doğal etkenlerle yer kabuğunun kimi bölgelerde oluşmuş, ekonomik değeri bulunan minerallerdir.

Yeraltı maden petrol doğalgaz zenginlikleri özellikle Rusya, Kanada, Yeni Zelanda ve Avusturalya gibi ülkelerde birincil öneme sahip olup Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yükseltilmesinde önemli bir faktördür. Yeraltı zenginlikleri yüksek olan ülkeler batılı ülkelerin rezerv para hegemonyasına karşı koyabilmektedirler. Çünkü rezerv paraların karşısına konulabilecek kıymetli emtialar (Altın, Bakır, Doğalgaz, Gümüş, Petrol vb.) gibi sınırlı varlıklarla ülkelerin rezervlerini korunarak uluslararası ticareti devam ettirebilirler. Kimi zaman ise kritik mineraller ve madenler dünya siyasetine yön verebilir. Örneğin son İran – İsrail savaşında dünya ekonomisinin petrol rezervlerinin akış arzına karşı ne kadar hassas olduğu konusu tekrar gündeme gelmiştir. Süper güçler bile petrolün akış arzına karşı sadece birkaç hafta dayanabilmektedirler. Hatta ülkeler Brent petrol fiyatının 2 – 3 katına çıkması tehlikesine karşı bile çok hassas durumdadırlar. Bu bağlamda elde edilen sınırlı varlıkların, emtialarının ne kadar önemli ve kritik durumda olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin kritik madenleri ise nadir toprak elementleri ve borla birlikte Gümüş, Titanyum, Demir, Manganez, Çinko, Bakır, Alüminyum gibi metalik madenler ve lityumdur.

Ülkemiz Bor maden rezervi açısından kıymetli durumdadır. Dünya rezervlerinin %60 inden fazlası Türkiye’dedir. Ham ve yarı işlenmiş olarak satılan bor madeninden yıllık yaklaşık 1 milyar dolar gibi bir gelir elde etmekteyiz. Fakat 257 farklı sektörde ki bunlardan başlıcaları tarım, uzay ve hava araçları, nükleer uygulamalar, askeri araçlar, yakıtlar, gibi sektörlerde kullanılır. Ayrıca ilaç, tarım, deterjan, asit, porselen ve cam sanayinde aktif olarak kullanılmaktadır. İşlenmiş halde satıldığı taktirde bor madeni için çok daha fazla potansiyel bulunmaktadır. Bor madeninin bazı ön plana çıkan özellikleri ise çok yüksek sertlik (3. Sırada), ve yüksek erime sıcaklığı (2450 ̊C) dır. Dünyada 2016 - 2017 yıllarında elektrikli araçlar için batarya en kritik malzemelerden birisi haline geldiğinde Bor minerallerinden elde edilen lityum kaynaklarının kazanılmasına ilişkin yatırımların arttırılacağı söylenmiş ve ilk sonuçlar 2020’li yıllarda olumlu olarak sonuçlanmıştır. Bor madenciliği konusunda çok iyi bir durumda olmamıza karşın Pazar payının sadece %11 ine sahibiz. Türkiye Bor rezervlerinin en büyük rakibi ise Usborax’tır. Bor madeni ile yapılan bazı teknolojik materyaller ise başlıca radyasyon geçirmeyen zırh ya da kalkandır.

Geleceğin otomobillerinin enerji kaynağı hidrojen olacağı düşünülmektedir. Bor madeni hidrojen yakıt pillerinde katalizör olarak kullanıldığı için verimliliği arttırmaktadır. Bor türevleri ile hidrojeni taşımak ve araçlarda kullanılabilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Toyota CEO’sunun yeni açıklaması ise şu şekilde: ‘’Yeni Hidrojen arabalarımız tüm elektrikli araçlar sektörünü yok edecek’’ denilmektedir. Bu bağlamda araba üreticileri son yıllarda bu teknolojiye de yatırım yapmaktadır. Elektrikli araçların hayatımıza girdiği gibi bor türevleri ile hidrojen pilleri ile çalışan araçların piyasaya girmesi çokta uzun sürmeyeceğe benziyor. Ancak henüz ve hala politik nedenler ve mevcut teknolojinin ucuz olması nedeni ile piyasalarda hala hidrojen pilleri ile çalışan araçlar yeterli ilgi görmemektedir.

Türkiye bor rezervlerinin %60ından fazlasına sahip olmasına rağmen uç ürün üretiminde sınırlı olması nedeni ile büyük katkıları bulunmamaktadır. Bu nedenle borun uç ürün üretimi ve ileri teknoloji ürünlerde geliştirilmesi yönünden araştırma ve teknoloji transferi faaliyetlerinde bulunulması ve bu konularda gelişmiş ülkelerle iş birliği içinde bulunulması gerekmektedir.

Başta bor gibi stratejik ve rezerv olarak üstün olduğumuz ve kritik hammaddelerin kullanılmasında uç ürün üretimi ile alakalı çalışmalarımızı hızlandırmalıyız. Ülke olarak bu projeler desteklenmeli katma değer olarak belirli bir çarpanın üzerinde bulunan her türlü maden, malzeme, materyal zenginleştirme ve üretimleri doğrudan desteklenmelidir.