Lynn Wilcox’a ait olduğu söylenen “…çoğu sosyal bilimci şaşırtıcı biçimde 13. yüzyılın harikulade sufî aşk şairi olan ve Batı’da Rumî olarak bilinen Mevlânâ’yı ‘keşfetmiş’ ve ondan alıntılar yapmıştır…” ifadeleri halen canlılığını korumaktadır.

Konya’da 7-17 Aralık'ta Mevlana'yı anma törenleri gerçekleştiriliyor.

Geçtiğimiz yıllarda 'Birlik, Kardeşlik, Selam, Vefa, İhsan Vakti ve İrfan Vakti' temalarıyla gerçekleştirilen törenlerin bu yıldaki teması "Mevlâna Celaleddin Rumi'nin “Dost ol da dostu gör.' sözünden esinlenerek” Dostluk Vakti' olarak belirlenmiştir.

Müslümanların olaylara bakışı ve değerlendirmelerinde parçadan hareket ettikleri, bütünden koptukları konulardan biriside dostluk kavramıdır. Maalesef yanlış değerlendirmelere yol açan bu durumu günümüzde de görmekteyiz.

Müslümanların birbirini suçlamaya vardığı konulardan biri olan Dostluk kavramına değinmek gerekir.

“Ben yaşadıkça, Kur'an'ın kölesiyim. Ben Hz. Muhammed Mustafa'nın (s.a.v) yolunun tozuyum. Biri benden, bundan başkasını naklederse; ondan da şikayetçiyim, o sözden de şikayetçiyim” diyen Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin işaret ettiği kaynakta bu kavram nasıl ele alınmaktadır?

Bu konuyu doğru anlamak için Kur’an-ı bütün olarak ele almak gerekecektir. Bu kapsamda Veli/dost kavramının geçtiği ayetleri birlikte değerlendirmek doğru sonuçlara ulaşmamız için ışık tutacaktır.

Bunun için Kur’an da veli isminin geçtiği yerleri hatırlatmakta fayda olacaktır.

Allah Velimizdir…

Kehf 44- Araf:155156- 196- Şura:9-En’am:127- -Yunus:62

Allah Kimin Velisi Değildir?

NİSA 173- KEHF: 17- FETİH: 22- AHZAP:65- HUD:20-

Allah’tan Başkasını Veli Edinmek…

ARAF3- (KEHF: 102- FURKAN: 18- ZÜMER: 3-SEBE: 41-

Şeytanı Evliya Edinmek…

ARAF: 30-ALİ İMRAN: 175- ARAF: 27-BAKARA: 257-

MÜMTAHİNE: 1-NİSA: 118, 119- 120- 121-MERYEM: 41.42- 43- 44- 45-

Mazlumların Velisi Olma Durumu…

NİSA: 75- 89- CASİYE: 19-

Müminler Birbirinin Velisidirler…

MAİDE: 55- 56-.57- TEVBE:71- NİSA: 89- ENFAL: 72- 73-

Melekler Müminlerin Velisidirler…

FUSSİLET: 30- 31

Önemli Bir Emir Aynı Zamanda Sorumluluk: FUSSİLET 34-

Salih Evlat Veli İsminin Tecellisidir…

MERYEM: 3-.4- 5- "

Meryem:6-Burada mirascı veli olarak ta alınabiliyor…

Gayrimüslimleri Dost Edinmenin Mahiyeti:

MAİDE: 57-81- ALİ İMRAN: 28- NİSA: 139-144- TEVBE:123-MAİDE: 51

Aynı zamanda Medine Vesikası ve konuyla ilgili hadisler de araştırmacılar için yolu aydınlatacaktır.

Bu yazı bir yol göstermekten ziyade bilgi paylaşmaktan ibarettir. Dostluğun gereklerinden biri de bu olsa gerektir.

Müslüman dünya dışında durum nedir? Müslümanların, onlardaki dostluk kavramı ve hayatlarına yansımaları ile ilgili onlardan faydalanacağı konular var mıdır gibi sorularda akla gelebilir.

Kitap ehlinin farklı mezhepler de olmalarına rağmen birlikte sorunsuz yaşayabildiği gibi söylemlerde de bulunanlar/algılar olabilmektedir.

Şahsi kanaatim onlar için ortada din diye bir kavram zaten kalmamıştır. Gayretleri de dinlerini yeniden canlandırmaya çalışmaktan ibarettir. Burada asıl olan konu Müslümanların Ayetler ışığında kendi dünyalarını yaşamaları durumunda zaten bizlerin kendi aralarında var olan sorunları ortadan kalkacaktır. Değilse onlardan örnek alarak sorunlarımızı çözebilecek bir reçete bize ancak zararlı bir zehir olacaktır.

Asıl sorunlardan birisi de kendi aralarında birlik olamayan, dostluk kuramayan Müslümanların gayrimüslimlerle dostluk kurmayı başarabilecekler mi sorusudur?

Müslüman dünyasında bu sorunun temelinde Kur’an’dan uzak olan bir toplumun kendini hakiki manada Müslüman kabul etmesi yatıyor olabilir mi?

Kendi sorunumuzu çözmeden bunu başarmamız zor görünüyor.

-Mevla, veli kavramıyla ilgili farklı tanımlamalar görülebilir.

-Veli: Emrinde dilediği gibi hareket eden, severek yardım ve destek olan, kölesini azad eden efendi ve azad edilmiş köle vb. anlamlarını içerir.

-Mümin kimsenin velisi; başvurulduğunda ihtiyacını gideren kimsedir.

-Çocuğun velisi; ona bakan kimsedir.

-Kadının velisi; koruyup kollayan kimsedir.

-Ölenin velisi; varisleridir.

-Maktulun velisi; kanını talep eden kimsedir.

-Müttefikin velisi; anlaşma yapan kimsedir….

Veli de gönüllük varken Mevla’da sorumluluk baskındır diyenlerde olmuştur.

Mevla birbirine mecbur ve mahkûm olan arkadaş, yoldaş, sırdaş anlamındadır. Veli; koruyup kollayan/korunup kollanan dost, yardım eden veya yardım edilen arkadaş, sevilen / sevgisi istenilen kişi demektir vb. açıklamalarla da karşılaşılabilir.

Veli/dost edinmek; İnsani, dini, ahlaki, politik ve sosyal amaçlar taşıyabilir.

Dijital dünyada şu an Avrupa’nın çıkmazlarından biri, biz de de sorun olarak dile getirilen, ancak onlarda ileri düzeyde gözlenen gençlikteki bireyselleşme sorunudur.

Bireyselleşen insana şahsiyet kazandırmak/hakiki dosta ulaştırmak ortak çabamız olmalıdır…

Son söz: “Onun dostluğundan mahrum kalıyorsak, bu bizim davranışlarımızdan kaynaklanır…”