“Değerleriniz kim olduğunuzu tanımlar. Kişiliğiniz değerlerinizin toplamıdır.”

            Assegid Habtewold

Değer nedir, bizim için ne değerlidir? Değerli olan şeyler için değerine göre önemli bir bedel ödenir. Çocuk bizim için değerliyse,  ona bizi biz yapan, vazgeçemeyeceklerimiz değerlerimizi öğretmeliyiz.  Değerler toplum hayatımızı düzenler.

Bütün milletlerin değerleri vardır, kabile halinde yaşayan toplumların bile kendilerine göre değerleri vardır ve o değerlerini yaşayıp, nesilerine yaşatarak soylarının devamını sağlarlar. Çocuklara öncelikli olarak kendi kültürümüzü ve değerlerimizi öğretmeliyiz. Değerlerimizin  öncelikli olarak öğretileceği yer ailedir. Geleceğimizi emanet edeceğimiz çocuklarımız milletimizin değerleri ile yetişmez başkalarının değerleri ile yetişirse, büyüdüğünde hangi okulu bitirirse bitirsin  özüne yabancı insan, hatta mankurt olur.

Büyük mütefekkir Nurettin Topçu Bey’e sormuşlar. “Siz ne iş yaparsınız?”,  “Bizim vazifemiz karakter yapmaktır, şahsiyet oluşturmaktır” demiş.

Evet ahlaklı, maneviyatını bilen, değerlerine saygılı,  çağdaş eğitim ile yetişen fedakar gençlerin yetişmesi milletin geleceği  için önemlidir. Bunların aksi olursa çocuklarınızın dilinizi konuşan bir yabancıdan farkı olmaz. Çocuklarınızı ve gençlerinizi en ileri bilgilerle donatsanız da özünü bilmedikten sonra ne önemi var.

DEĞERLER ÇOCUKLARA NASIL KAZANDIRILIR

Hadis-i Şerif’de belirtildiği gibi, çocuğunuza bırakacağınız en güzel miras, onu hem dünya, hem de ahiret mutluluğuna eriştirecek bir terbiyedir. “Hepiniz çobansınız ve hepiniz elinizin altındakilerden sorumlusunuz, yani  aile üyelerinizdenden sorumlusunuz.”

Peki, çocuğa bu değerleri en etkili şekilde nasıl öğretebilinir?

Eğitimin bütününde olduğu gibi öğrenmenin en iyi yolu; hem sözlerimiz hem davranışlarımızla güzel örnek olmaktır. Konuyla ilgili Gandhi’nin şu sözleri ne kadar anlamlıdır.

Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür… 

Düşüncelerinizedikkat edin; duygularınıza dönüşür… 

Duygularınıza dikkat edin;davranışlarınıza dönüşür… 

Davranışlarınıza dikkat edin;alışkanlıklarınıza dönüşür… 

Alışkanlıklarınıza dikkat edin;değerlerinize dönüşür… 

Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür… 

Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür…

Çocuklara küçük yaştan itibaren,  iyi ve kötünün, güzel ve çirkinin, günah ve sevabın, helal ve haramın anlayacakları bir şekilde anlatılıp öğretilmesi gerekir. 

Anne ve babalarına,  büyüklere, yaşlılara, komşuya, öğretmene, kısaca tüm insanlara karşı saygılı olması, onları kıracak ve üzecek söz davranışlardan kaçınması, küçüklere sevgi ve merhamet göstermesi öğretilmelidir.

Vatan sevgisi, şehitlik ve gazilik gibi milli ve manevi değerlerimiz öğretilmeli, vicdan ve merhamet duyguları geliştirilmeli, kişiliğini geliştirme, karakter ve vicdan eğitimine önem verilip güçlendirilmeli.

Çocuğun merhamet duygularının gelişmesi için, hasta ziyaretleri, taziye ziyaretleri, fakir insanlar ziyaret edilmelidir. Milli ve manevi duyguların gelişmesi için, tarihi yerler ve  şehitlikler ziyaret edilmelidir.

Çocuklarımıza elbette  kendi değerlerimizin yanında evrensel değerler olarak kabul edilen demokrasi, adalet, insan hakları ve eşitlik gibi değerleri de öğretmeli ve önemini anlatmalıyız.

Çocuklar, hayatı boyunca karşılaşacağı olaylar, ortamlar ve kişiler karşısında onlara karşı nasıl davranacağının temelini ailede öğrenir.   Anne ve babalar çocuklarına olumlu modeller olmalıdırlar.  Çocuklar güzel davranışlar ailesinin söylemesinden  çok  ailesinin kendilerine  güzel örnek olmalarıyla öğrenirler.

BAZI TEMEL AHLAKİ  DEĞERLER

1. DÜRÜSTLÜK

Dürüstlük çok küçük yaşlarda öğrenilmesi gereken bir değerdir. Aile her olay karşısında doğru ve dürüst davranarak çocuğuna örnek olmalıdır. Dürüst olmanın, doğru olmanın büyük bir fazilet olduğu öğretilmelidir.

2. HOŞGÖRÜ

“Yaratılanı severiz, Yaratandan ötürü.” Kültürümüz içinde önemli bir yer tutar. Bizden farklı düşünenlere karşı, bize ve değerlerimize karşı  hakaret olmadıkça hoşgörü ile karşılamamız gerekir.

3.SAYGI

Çocuklara  öğretmeniz gereken ilk değerlerden birisi herkese karşı saygılı olmalarıdır. 

Çocuklara küçük yaşlardan itibaren seslerini yükseltmemelerini, büyüklere saygı duymalarını ve ev kurallarına uymaları gerektiğini öğretmek gerekir.

4. SORUMLULUK

Çocuklara küçük yaştan itibaren öğrenmesi gereken en önemli değerlerden birisi de  sorumluluk kavramının öğretilmesidir. Kendi ayakları üzerinde durmasını öğretmektir.

5. NEZAKET

Çocuklara konuşmalarında  ister kendinden küçük olsun, ister kendinden büyük olsun, herkese  karşı  söz ve davranışları ile kibar  olmaları öğretilmelidir.

6. İŞ BİRLİĞİ

“Bir elin nesi var, iki elin sesi var demiş atalarımız.”Birlikten kuvvet doğar. Çocuklarınıza iş birliği içinde olmanın önemi ve faydalarını öğreterek, okulda ve  gerekli olan diğer  durumlarda grup çalışmaları yapmak için onları cesaretlendirilmeli.

7. EMPATİ

Empati kurmak çocuğun kendisini başkasının yerine koyabilmesine ve başkalarının ne hissettiğini anlamasına yardımcı olur. Empati kuran çocuklar, kendisine yapılmasını istemediğini başkalarına yapmazlar.Başkaları ile aralarında sorun yaşamazlar.

8. AFFEDİCİLİK

Yanlış yaptığı zaman hatasını kabul etmek, özür dilemek ve affetmek çok önemli değerlerdir. Özür dilemeyi  aile  küçük yaşlarda çocuğuna öğretmeli. Bazı çocukların küçükte olsalar inat ederek hatasını kabul etmez ve özür dilemez. Eğitimciler yuvada ve okulda bunun üstünde çok durmalılar.  Danimarka’da çocuklar yuvada arkadaşları ile herhangi bir problem yaşadığı zaman çocukların karşılıklı özür dilemesini isterler, aksilik yapan bazı çocuklar özür dilemedikleri müddetçe akşama kadar, aileleri gelinceye kadar  arkadaşları ile oyun oynayamaz ve ailesi çocuğu almaya gelince durum ailesine anlatılır.  Özür dilemek ve affetmek çocukların, birbirlerine karşı kin duymalarını engeller.

9.MERHAMET

Merhamet duygusu çok çok önemli bir duygudur. En iyi öğrenme yolu yaşayarak, anne baba, öğretmen olarak, çocuklara örnek olarak  öğretmektir. Çevremizdeki hayvanların, muhtaç ve  kimsesizlerin acıklı durumlarına  bakarak öğretilir.

10.YARDIMSEVERLİK

“Veren el alan elden üstündür” buyurmuş Peygamberimiz (sav). İnsanları mutlu ettiğimiz zaman biz daha çok mutlu oluruz. Küçük yaşta çocuklara yardımseverliği öğretmek gerekir. Yardım kumbaralarına para atacağımız zaman çocukların görmesi ve ara sıra onlara güzel sözler söyleyerek, konuyla ilgili küçük hikayeler anlatarak  parayı onlara attırmamız gerekir. Askıda ekmek, fakirlere yardım, sadaka vermek, komşulara yardım,  hayvanları beslemek vb. yardımseverlik örnekleri çocuğun yardımseverlik duygusunu almasını sağlar.