“Gene zam mı? Çaya zam geldi, zama zam, zamlara zam, zamlı çay, zama zam…”

Rahmetli Kemal Sunal’ın “Orta Direk Şaban” ve “Katma Değer Şaban” filmlerini bilirsiniz. Bu filmlerde 1980’li yılların ekonomi politikalarını eleştiren replikleri fazlasıyla görmüş özellikle bitmek bilmeyen zam furyasına yapılan göndermeleri izlemiştik.

İstanbul Aydın Üniversitesi’nde Yunus Şaban Yaman ve danışmanı Engin Başçı’nın “KATMA DEĞER ŞABAN” ve “ORTA DİREK ŞABAN” FİLMLERİNDE 1980’LER TÜRKİYE’SİNİN EKONOMİ POLİTİKALARININ ELEŞTİRİSİ başlığıyla hazırladıkları tezde o dönem siyasal yaşamdaki istikrarsızlık ve siyaset ortamının bozulmasının ekonomik krizi derinleştirdiği ve zamlarla halkın ekonomik açıdan zayıflatıldığını, alım gücünün düşürüldüğünü vurgulayan güzel bir çalışmaya imza atmışlar.

Tezde filmlerin Türkiye’deki ekonomik sisteme ve sosyal eşitsizliğe eleştirel bir bakış açısıyla değinildiğine dikkat çekilir ve durum “Bu filmlerin yapıldığı dönemde ekonomik sorunların aşılması için uygulamaya konulan istikrar paketleri, dar gelirli toplumsal kitlelerin üzerindeki etkileriyle olmuştur. Bu dönemde yoksul kitleler düşük ücret politikaları, mal ve hizmetlerdeki fiyat artışları ve yeni vergiler nedeniyle geçim sıkıntısı içinde kalmıştır. Kemal Sunal’ın rol aldığı birçok filmde, ekonomik politikalara doğrudan ya da dolaylı eleştiri görülmektedir. Öyle ki, örneklem olarak belirlenen her iki sinema filmi de çekildikleri dönemi simgeleyen ekonomik terimlerle adlandırılmıştır. Filmlerin isimleriyle birlikte olay örgüleri de dönemin ekonomi politikalarına mizah aracılığıyla eleştiri getirmektedir” ifadeleriyle özetlenir.

Hepimizin defalarca izlediği bu filmlerden Orta Direk Şaban’daki 'Zama zam, zamlara zam' repliğini hatırlarsınız. Yazının girişindeki sözler o filmde çaya zam üzerine verilen tepkiydi.

Ne yazık ki bugün de tablo aynı. Her yeni güne zam haberi ile uyanıyoruz.

Doğal gaza zam, elektriğe zam, dolmuş ücretine zam, ekmeğe zam, bulgura, pirince, makarnaya zam, çaya zam, çiçek yağına, zeytinyağına zam, yumurtaya zam ve nihayet şeker zam…

Yani zama zam, FAHİŞ ZAM…

Gıda başta olmak üzere aklınıza ne gelirse her şeye zam geldi. Konut satış ve kira fiyatlarına, yurt ücretlerine, okul servis ücretlerine, oduna, kömüre…

Tamam mevsim koşulları ve arz talep dengesindeki sıkışmadan dolayı bazı ürünlerde zam ya da pahalılık normal karşılanabilir; ancak bazı zamlarda da keyfiyet görmekteyiz. Resmen zam arsızları türedi. Nasılsa her şeye zam geliyor biz de araya sıkışıverelim diyerek ürün ve hizmetlere keyfi zam yapanlar var. Devletin asıl denetimi bunlara yapması gerekiyor.

*****

KONYA’DAKİ EKMEĞİN KALİTESİ NE ZAMAN SORGULANACAK? 

Bir de yapılan zamların karşılığında verilen ürüne bakmak lazım. Yani KALİTE sorgulaması yapılmalı. Mesela Konya’da tükettiğimiz ekmeklere bakalım. 10 ayda iki zam geldi. 1 lira 20 kuruş olan 200 gram ekmek bugün 1 lira 75 kuruşa yükseldi. Yani 10 ayda yaklaşık yüzde 50’lilk zam söz konusu. Peki sonuç ne? Hemen söyleyelim; KALİTESİZ, İÇİ HAMUR, KOKUSU BİLE OLMAYAN, SABAHA KALDIĞINDA SÜNGER KIVAMINI ALAN EKMEĞİMSİ BİR ÜRÜN…

Allah afetsin nimeti neye benzeteceğim bilemediğim için ekmeğimsi ifadesini kullandım. Bir de katkılı ekmekler var. Tahıllı falan… Ya da Trabzon ekmeği adını verdikleri hamur yığını… Yazıktır, günahtır.

Para verip alıyoruz bu sağlıksız ekmekleri çoluk çocuk tüketiyoruz.

Konya’nın kelli felli fırınlarından ekmek almaktayız. Lakin bahsettiğimiz nitelik çok değişmiyor. Yani şu fırının ekmeği güzel, “ekmek gibi ekmek” yapıyorlar ifadesini kullanabileceğimiz bir fırın yok ne yazık ki! 

Konya’yı yönetenlerin, şehrin eminlerinin her işi bırakıp bu ekmek işine el atması gerekiyor.

Konya’ya sağlıksız ekmek yedirmeyin. Ya da bu şehrin insanlarının ekmek gibi ekmek yemesinin yolunu açın. Vebali sizin omuzlarınızdadır.