İnsanoğlu tek başınadır. Dünyaya gelişinden gidişine kadarki zamanı ifade eder gözükse de anlamını diğer insanlarla olan ilişkileri belirler. Onlar olmaksızın yaşamı ve zenginliği başta olmak üzere hiçbir şeyin değeri bulunmamaktadır. Yükselişi ve çöküşü de buradaki duruş noktalarıyla yakından ilgilidir.

Birbirini takip eden savaşlar silsilesinde Türk milleti cepheden cepheye hatta kıtadan kıtaya savrulurken birçok evladını yitirdi. Zaman bu şekilde gelişirken uzak diyarlarda bulunanlar da birbirine temas imkanı yakaladı.

Ardında dost ve düşmanın takdirini kazanan, kayıtlarda detayları yer alan zaferler bırakan Birinci Dünya Savaşının gözde kumandanlarından birisi olarak payitahta çağrılıp, Haydarpaşa Rıhtımı’nda tutuklanıp İngilizler tarafından tutuklanıp Malta’ya götürülen ancak oradan filmleri aratmayacak şekilde firar ederek, deniz üzerinden Kuşadası’na ulaşan Ali İhsan Paşa’nın bundan sonraki yaşamının ilk adımları da sonraki nesillere dikkate değer notlar bırakmıştır.

Ulaştığı Türk toprakları yumuşak görünümlü emperyalist İtalyanların işgali altındadır. Ancak yerel direnişten milli mukavemete erişildiği zaman diliminde Ankara ile irtibat kaçınılmazdır. Bütün bunlar daha başka çalışmaların konusu olduğundan tekrar yerele inildiğinde Kuşadası’ndan Söke’ye geçilmesinde fayda bulunmaktadır. Oradan hem İstanbul, hem de Ankara ile irtibata geçilmiş her ikisinden vazife istenmiş olmasına mukabil kendine ulusal egemenliğe dayalı yeni merkez olur vermiştir.

“Haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşama” esaslı Milli Mücadele hareketinde henüz yirmili yaşların başında bulunan genç milis ile kendi yaşından daha fazla askeri vazife alan, bu zaman dilimini pek çok zafer sığdıran tecrübeli kumandanın yolu Aydın Koçarlı’da kesişmiştir. Ali Adnan Ertekin çiftliğinde Malta’dan kaçıp gelen Ali İhsan Paşa’yı ağırlamış, onu bizzat kendisinden dinlemiş, tecrübeleri ile samimiyetini zihnine kazımış ve muzafferiyete katkı yapmak üzere Ankara’ya yolcu etmişti.

Başlangıçta söz konusu edilen insanlar arasındaki ilişki olumlu olduğu kadar olumsuzluklar da içerebilmektedir. Burada kesişen yol misafirlik sonrasında her ikisinde de bir hayli uzamış, “uzayan yollar” Türk Milletini bağımsızlığa taşımış, ulusal egemenliğe dayalı yeni Türk devleti “çağdaş uygarlık düzeyini aşma” hedefine kilitlenmiştir. Hedefe ilerleyişte hem fikir, hem kalem, hem de devlet idaresi ayrı ayrı imtihanlar verirken çok partili siyasi yaşama geçiş gerçekleşmiştir.

Çeyrek yüzyıl evvelki karşılaşmada henüz gençlik yıllarını yaşamakta olan genç milis artık çok partili yaşamın yeni soluğu siyasi teşebbüsün dörtlü takrir sahibinden birisi konumundadır. Ancak daha da ilerleyecek, on yıl başvekillik görevini başarıyla üstlenecektir.

Daha da ilerleyebilmenin önemli basamaklarından birisi geçmişi ve anı dolu dolu yaşamak, nereden geldiğini, nereye gideceğini ve kiminle yürüyeceğini bilmekten geçmektedir. Türk siyasetinde öne doğru fırlayan dünün Ali Adnan’ı o günün Adnan Menderes’i Türklüğün ölüm-kalım mücadelesinde yollarının kesiştiği, sonrasında yürünen inişli-çıkışlı yollarda irtibatını kesmediği, soy ismini kazandığı zaferden alan, aynı zamanda halkın benimsediği isimlerden birisi olarak Ali İhsan Sabis’i kendi saflarına çekmekte hiç zorlanmadı. “Uzayan yollar” birbirlerini ayırmamıştı. Demokrat Parti’nin iktidar olarak girdiği ilk seçimlerde Afyonkarahisar milletvekili olarak seçildi. Bu siyasi bir hamleden ziyade otuz üç yıl evvelindeki samimiyetin vefası kabul edilmelidir.